Văn hóa Nghệ An

Cuộc tranh cãi gay gắt giữa Toà Nhà Trắng và Quốc Hội Mỹ về việc nâng mức trần nợ công và các biện pháp cắt giảm thiếu hụt ngân sách không đạt được đồng thuận vì một lý do ít được nói đến: các khuynh hướng dù trái ngược nhau nhưng nghe ra đều có lý nên thật khó có giải pháp chung.

Nền kinh tế Hoa Kỳ vừa thoát ra khủng hoảng có thể ví như người bệnh mới vượt khỏi cơn ngặt nghèo. Các bác sĩ lại không đồng ý về bước trị liệu kế tiếp vì nếu cắt giảm thuốc sớm thì e cơn bệnh trở nặng; còn tiếp tục liều thuốc mạnh thì sẽ để lại hậu hoạn sau này. Người nhà nghe vị thầy thuốc nào phân tích cũng hay đâm ra bối rối không biết nghe theo ai.

Cũng thế, tỷ lệ thất nghiệp ở Mỹ còn cao hơn 9% nên nếu nhà nước giảm chi tiêu e rằng kinh tế suy sụp trở lại. Tiếp tục tăng chi thì nợ nầng vốn đã chồng chất sẽ trở thành gánh nặng cho thế hệ sau này. Nếu đã chọn giảm chi thì cắt ở đâu, ai trước? Chọn tăng thuế (tăng thu) để bớt bội chi thì lại ảnh hưỡng đến đầu tư của tư nhân và bước phục hồi kinh tế.

Nền dân chủ không có thành phần “siêu lãnh đạo” quyết định nhanh gọn và dứt khoát, nên việc tranh cãi cứ kéo dài khiến thị trường tài chánh sốt ruột và chứng khoáng tuột dốc. Lập trường nào nghe ra cũng đúng nên con số ủng hộ gần ngang nhau, do đó các giải pháp tương nhượng thường bị chặn đứng bởi những nhóm nhỏ ở cánh cực hữu hay cực tả - dẫn đến nhiều cuộc thương lượng hay áp lực hành lang.

Hậu quả là nhà nước Hoa Kỳ đôi khi tạo ấn tượng tê liệt ngay khi hoàn cảnh khó khăn đòi hỏi có những biện pháp cứng rắn và nhanh chóng. Nền dân chủ Mỹ như một nồi nước sôi không đậy nắp, lúc nào cũng sùng sục giữa những xung đột của nhiều khuynh hướng trong xã hội: trẻ già.; nam nữ; chủ thợ; giàu nghèo; da trắng da đen; bản xứ di dân. Nguyên vọng và quyền lợi của nhóm nào cũng ngang nhau, dù tranh chấp nhưng sau cùng phải tương nhượng nhau để sống chung. Do đó không có giai cấp tiên phong, mà cũng chẳng tìm ra lãnh đạo nào nắm mãi được chân lý của tiến bộ.

Một mô hình khác là dùng sức ép đậy chặt nồi nước sôi cho không trào như không cho tranh chấp được thể hiện ra bên ngoài – nhưng giữ được yên tỉnh trong một thời gian rồi thế nào nó cũng nổ bùng bởi áp lực bên trong ngày càng tăng.

Nước Mỹ trì trệ trong khi Trung Quốc tăng trưởng như diều gặp gió. Nhưng có một người Hoa đã nhận xét khi hai chuyến tàu cao tốc đụng vào nhau hồi tuần rồi: …. Chúng ta chạy quá nhanh nên đã bỏ rơi hạnh phúc và lương tâm của con người ….