Văn hóa Nghệ An

Xung quanh giải thưởng Hồ Xuân Hương lần thứ IV, sau “làn sóng” đơn kiện là “làn sóng” bình luận, phản biện với đề nghị ban tổ chức phải huỷ giải, chấm lại. Để đạt được mục đích này, nhiều người đã tìm cách lật lại hồ sơ, văn bản liên quan đến giải, tìm ra những chỗ mà họ cho là sơ hở, bất ổn, rồi suy đoán theo kiểu áp đặt. Những ý kiến này đã và đang gây nên nhiều dư luận khác nhau, làm cho tình hình đã rối càng thêm rối.

Khi việc chấm giải vừa kết thúc, đơn kiện bắt đầu “tấn công”, với những lời lẽ đao to búa lớn và quy kết hết sức nặng nề; bị nhiều văn nghệ sỹ phản ứng. Sau đó, tỉnh đã chỉ đạo Sở VH – TT & DL tổ chức thanh tra. Kết quả thanh tra cho thấy hầu hết những nội dung trong các đơn kiện đều không đúng sự thật, hoặc đã bị thổi phồng lên quá mức. Qua làm việc với đoàn thanh tra, nhiều người đã tự rút đơn, hoặc chấp nhận kết luận thanh tra là đúng. Việc kiện cáo vừa tạm yên, BTC chuẩn bị trao giải thì bỗng xuất hiện luồng ý kiến phản biện về những sơ hở, bất ổn của điều lệ giải, từ đó, đề xuất phương án theo họ là tốt nhất, vẹn toàn nhất là huỷ giải để tổ chức chấm lại. Có một vài ý kiến cùng thống nhất với phương án này, được đăng tải trên báo “Lao động Nghệ An” trong một vài số gần đây dễ dẫn đến việc đọc giả nhầm lẫn, tưởng rằng đó là quan điểm của đa số văn nghệ sỹ. Tuy nhiên, qua tiếp xúc với nhiều văn nghệ sỹ, trí thức, những người tham dự giải và những người không tham dự giải, những người được giải thấp và giải cao đều thống nhất quan điểm: Đành rằng trong việc tổ chức chấm giải còn có những sai sót nhất định, việc thẩm định các tác phẩm dự giải cũng chưa chuẩn xác 100% (mà đây cũng là chuyện muôn đời của văn chương, nghệ thuật), song không thể vì thế mà phủ nhận hết những yếu tố tích cực của giải; những giải đã trao đúng tác phẩm, đúng tác giả; những hội đồng đã làm việc nghiêm túc, khách quan. Huỷ giải là đề nghị chưa đạt lý, chẳng thấu tình, sẽ tạo nên một cú sốc lớn đối với nền văn học nghệ thuật, với giới văn nghệ sỹ tỉnh nhà và nhiều hậu quả tiêu cực khác. Mà chắc gì chấm lại lần 2 (giả sử thế) đã đúng hơn, hay hơn, yên ổn hơn so với lần 1?

Chuyện phản biện, nêu ý kiến là quyền của mỗi người. Song chuyện phản biện cũng có muôn hình nghìn vẻ. Phản biện với trí tuệ sắc sảo, trái tim chân thành, động cơ trong sáng luôn được dư luận hoan nghênh và có tác động tích cực đến xã hội, song phản biện với tinh thần thiếu khoan dung, thiếu xây dựng, hằn học, cơ hội ...cũng không phải là chuyện hiếm, và đương nhiên hiệu ứng xã hội sẽ ngược lại. Động cơ không trong sáng là cái người ta thường muốn giấu đi, nhưng với thời gian, mọi chuyện đều sẽ sáng tỏ.

Giải HXH dù rắc rối đến mấy rồi cũng sẽ kết thúc. Những chuyện giận hờn cá nhân giữa một số văn nghệ sỹ trong đời thường tưởng chừng khó bề hoá giải nhưng tin chắc lại sẽ bể yên sóng lặng. Những câu chuyện trong hơn 40 năm qua của Hội văn nghệ Nghệ đã chứng tỏ điều đó.