Cho đến giờ này vẫn ít ai nghĩ rằng sẽ có chiến tranh Mỹ-Trung ở vùng Đông-Á do quyền lợi kinh tế không thể tách rời giữa hai nước. Tuy nhiên bài học lịch sử chỉ mới 50 năm gần đây cho thấy ít nhất đã có hai cuộc chiến lớn xảy ra chỉ vì những đánh giá sai lầm về ý định của đối phương, và vẫn có thể lặp lại trong tương lai:

1. Năm 1949 Bộ Trưởng Ngoại Giao Dean Acheson và Tư Lệnh Quân Đội Mỹ ở Thái Bình Dương Mac Arthur đều tuyên bố rằng Hàn Quốc không là trọng điểm chiến lược của Mỹ trong trường hợp xảy ra Thế Chiến Thứ Ba. Mạc Tư Khoa và Bắc Kinh lại hiểu sai rằng Hoa Kỳ sẽ không phản ứng ngay dù khối Cộng Sản bành trướng thế lực vào Triều Tiên, và ngộ nhận này đã dẫn đến cuộc chiến tranh khốc liệt từ 1950-53.
2. Nhà độc tài Saddam Hussein từ lâu nuôi ý định xâm chiếm Kuwait vốn trước đây là lãnh thổ ly khai từ Iraq. Ông thăm dò quan điểm của Hoa Kỳ trong cuộc họp với Đại Sứ Mỹ bà Glaspie, và qua sự trao đổi thế nào mà lại hiểu rằng Mỹ sẽ đứng trung lập trong mọi cuộc tranh chấp giữa các nước Ả Rập. Từ kết luận sai lầm này đã khiến Saddam Hussein xua quân vào Kuwait dẫn đến một cuộc khủng hoảng vô cùng lớn và cái chết của ông vào năm 2006.

 Từ hai bài học lịch sử nói trên so với hoàn cảnh Đông Á hiện giờ, hai cường quốc Mỹ-Trung giống như hai con công phùng lông trợn mắt dù không hề có ý định đánh nhau nhưng cũng không vẽ được đường ranh giới hạn để đối phương không vượt qua. Tình trạng này rất nguy hiểm vì một tính toán sai lầm có thể dẫn đến một chuổi các hành động đáp trả khó lường trước được.

 Giữa hai nước thì Bắc Kinh có mục tiêu rõ ràng hơn là bành trướng thế lực để phục hưng giấc mộng Đại Hán ở vùng Đông Á. Nếu đối phương mềm mỏng thì họ lấn chiếm, còn gặp cứng rắn thì họ áp dụng các biện pháp hù doạ về kinh tế và quân sự để lâu ngày làm mòn mỏi ý chí chống trả.

 Nhiều nhà nghiên cứu chiến lược đã đề nghị Hoa Kỳ phải chọn một trong hai thái độ dứt khoát để Bắc Kinh không hiểu lầm và vượt qua giới hạn tạm gọi là làn ranh đỏ. Bởi vì ngay cả khi tuyên bố chuyển trọng tâm chiến lược sang Thái Bình Dương thì đối thủ lẫn nước bạn vẫn đều không biết được đến lúc nào quân đội Mỹ sẽ trực tiếp nhảy vào cuộc: nếu Trung Quốc tấn công vào Senkaku/Điếu Ngư; hay Đài Loan; hay Trường Sa?

 Chọn lựa thứ nhất là Hoa Kỳ tuyên bố nền an ninh khu vực dựa trên nguyên trạng (status quo) - tức là Mỹ sẽ ngăn chặn mọi động thái làm đảo lộn tương quan lực lượng và an ninh hàng hải tại Đông Á. Bắc Kinh sẽ vô cùng tức giận vì họ sẽ xem đây là chiến lược bao vây và ngăn chận sự trổi dậy của Trung Quốc.

Thái độ thứ nhì là Hoa Kỳ phải chấp nhận Trung Quốc như một cường quốc với khu vực sân nhà ở vùng Đông Á,  tương tự như thế giới tôn trọng Châu Mỹ của Người Mỹ tại Tây Thái Bình Dương. Điều này phải chăng có nghĩa rằng hai cường quốc sẽ phân chia khu vực, với làn ranh bắt đầu đâu đó chẳng hạn từ Guam, chạy qua Nam Hàn, Nhật Bản, Phi Luật Tân rồi xuống Úc Đại Lợi.

 Chọn lựa nào cũng dựa trên hai thực tế về Thế và Lực, nhưng trong lúc này còn bị chi phối bởi các nước trong khu vực. Nhật, Nam Hàn, Úc và toàn khối ASEAN dù cần Mỹ để cân bằng thế lực với Bắc Kinh nhưng đều không muốn bị lôi kéo vào một cuộc Chiến Tranh Lạnh của thế kỷ thứ 21, nhất là khi thương mại với Trung Quốc đang dần qua mặt Hoa Kỳ. Nhưng đồng thời một thái độ thận trọng nào nhưng lại bị đánh giá là nhân nhượng của Mỹ sẽ khiến nhiều nước đồng minh xem là Hoa Kỳ từ bỏ vi trí cường quốc hàng đầu và sẽ ảnh hưởng đến Nam Á, Trung Đông, Phi Châu v.v…

 Trong hoàn cảnh này cả Mỹ-Trung đều không thể dứt khoát được đâu là khu vực an ninh cốt lỏi của từng nước. Mỗi bước cờ cho dù thận trọng cân nhắc nhưng đều tiềm tàng nhiều nguy hiểm tính toán sai lầm.