Tập Chủ tịch và Lý Thủ tướng kẻ tới Hoa Kỳ người sang châu Âu, nhưng lộ trình nào cũng ẩn ý chia rẽ sân sau các nước sở tại.

Ngày 7 và 8/6, Chủ tịch nước/Tổng Bí thư đảng, kiêm Chủ tịch Quân uỷ trung ương Tập Cận Bình sẽ gặp gỡ/hội đàm với Tổng thống/Tổng Tư lệnh Barack Obama tại khu nghỉ dưỡng biệt lập Sunnylands, nằm trong sa mạc của tiểu bang California, cách xa các trung tâm truyền thông và báo giới thủ đô. Trong khi đó, chuyến công du Liên minh châu Âu (EU), mà điểm dừng đầu tiên là Berlin của Thủ tướng Lý Khắc Cường đã thực hiện ý đồ mượn tay người Đức và gây sức ép với một số nước nhỏ khác để làm lung lay EU. Châu Âu bị chia rẽ sẽ mất thế trước một Bắc Kinh chỉ coi trọng duy nhất vấn đề cân bằng quyền lực.

Đẩy sớm lên hai tháng

Trung Quốc chấp nhận đề xuất họp cấp cao không chính thức sau khi ông Tập kết thúc chuyến công du tới Trinidad và Tobago, Costa Rica và Mexico (từ 31/5 tới 6/6) là những nước được coi là “sân sau của Mỹ”. Theo một quan chức dấu tên từ Washington, “cấp cao tới không phải là một hội nghị ngoại giao kinh điển, với những bộ vest đen, cà vạt và hàng chục quan chức ngồi quanh bàn rồi đọc những bài phát biểu đã được chuẩn bị sẵn”. Vị quan chức này nhấn mạnh, đây cũng không phải là một cuộc gặp khẩn cấp, nhưng do có rất nhiều vấn đề “đang trôi dạt” cần được thảo luận, nên lãnh đạo hai nước quyết định “bắt đầu càng sớm càng tốt”.

Trong khi Washington triển khai chính sách “tái cân bằng” ở châu Á thì Bắc Kinh lại gia tăng ảnh hưởng tại Mỹ Latinh, vốn được coi là “sân sau” của Mỹ. Điều đáng lưu ý là chuyến công du Trung Mỹ của Tập Chủ tịch chỉ diễn ra vài ngày sau khi Tổng thống Obama đón Tổng thống Thein Sein, lãnh đạo một quốc gia mà Trung Quốc từng có ảnh hưởng sâu rộng. Đến nay, các nền kinh tế Mỹ Latinh tiếp nhận 13% tổng vốn FDI của Trung Quốc, khoảng 31 tỷ USD. Điều này cho thấy Trung Quốc đang “xoay trục” sang Trung Mỹ. Những năm tới, khu vực này có thể thành “bàn đạp ngoài lãnh thổ” của Trung Quốc. Nhờ đó mà nền kinh tế lớn thứ hai thế giới có thể tăng xuất khẩu không chỉ vào Mỹ Latinh mà còn sang cả Mỹ lẫn châu Âu.

Cấp cao Trung-Mỹ được cả hai bên chủ động đẩy sớm lên so với kế hoạch ban đầu là tháng 9. Trong buổi tiếp Cố vấn an ninh quốc gia Mỹ Thomas Donilon hồi cuối tháng trước, Chủ tịch Tập Cận Bình nói rằng hai cường quốc cần sớm thiết lập quan hệ theo “một phương thức mới”. Ông Tập cũng khẳng định trong cuộc gặp ông Obama tới đây, hai bên sẽ tập trung thảo luận các vấn đề chiến lược quan trọng. Dư luận đang dấy lên hai quan ngại. Một là Trung Quốc và Mỹ đang tìm cách bàn bạc để cùng nhau thống trị thế giới. Hai là nếu Mỹ chỉ quan tâm đến tự do hàng hải thì ông Tập không cần phải trả giá cao để Mỹ kiên định lập trường gọi là không đứng bên nào trong các cuộc tranh chấp trên Biển Đông. Và thế là Trung Quốc có thể thắng lớn rồi.

Báo Le Monde cho rằng Berlin vì quyền lợi kinh tế riêng đã phản bội châu Âu

Rút thảm dưới chân EU

Trung Quốc áp dụng sách cũ “phóng tài hoá thu nhân tâm” đối với Đức, vì Đức như “cục gạch nêm” của cái vòm kinh tế EU, nếu gỡ được “cục gạch nêm” này thì EU không chao đảo cũng lung lay. Thủ tướng Lý Khắc Cường chủ trì ký kết với Đức 17 thỏa thuận, trị giá gần 5 tỷ euro. Nước cờ của Bắc Kinh khiến bà Thủ tướng Đức Angela Merkel tuyên bố “sẽ làm tất cả để tìm ra một giải pháp thông qua thương lượng, chứ không để rơi vào tình trạng đối đầu” khi họp báo chung với ông Lý. Còn bộ trưởng Kinh tế Đức Philipp Rosler thì nhấn mạnh lập trường của Đức là từ chối các biện pháp trừng phạt đối với Trung Quốc do Ủy ban châu Âu đề nghị.

Thành công của Lý Thủ tướng là đã phá được kế hoạch trừng phạt Bắc Kinh bán phá giá, tạo cạnh tranh bất bình đẳng khiến EU thất nghiệp trầm kha. EU hiện là thị trường xuất khẩu quan trọng nhất của Trung Quốc, còn Trung Quốc là thị trường xuất khẩu lớn thứ hai của EU (sau Mỹ). Trước khi ông Lý đến đây, Liên minh châu Âu đã quyết định các biện pháp trừng phạt như tăng thuế pin mặt trời của Trung Quốc lên 47% chẳng hạn. Nhưng Trung Quốc đã nắm được Đức là nước quan hệ kinh tế/thương mại với Bắc Kinh nhiều nhất. Giao dịch thương mại Đức-Trung chiếm 1/3 trên tổng kim ngạch giao thương của EU với Trung Quốc. Trong 27 nước mà Liên Âu đề nghị thông qua chính sách đánh thuế 47% lên mặt hàng tấm pin năng lượng mặt trời của Trung Quốc và điều tra Trung Quốc bán phá giá trang thiết bị viễn thông của quốc gia này, Đức là nước vì quyền lợi của mình tỏ ra miển cưỡng và chống đối.

Biến thương trường thành chiến trường, trong thời gian Lý Thủ tướng “tay trong tay” với Đức, Trung Quốc đã liên tiếp tấn công mạnh vào các ngành kỹ nghệ của EU, mở cuộc điều tra điều kiện sản xuất thép ống của Pháp hay tố giác Pháp bán phá giá một số chất dẫn xuất từ hóa chất chlore. Báo chi Pháp từ hữu, trung, tả đều la làng: Đức vì quyền lợi của mình mà hy sinh danh dự lẫn trách nhiệm và quyên lợi của Liên hiệp châu Âu. Nhật báo Le Monde nói, Berlin vì quyền lợi kinh tế riêng đã phản bội châu Âu.

Tác giả gửi cho VHNA