Các nhà khoa họcluôn nghĩ cách « nhân tạo hóa » các sản phẩm mà loài người cần dùng với số lượng lớn. Cao su nhân tạo thay cho cao su lấy từ mủ cây; bông-tơ nhân tạo thay cho bông lấy từ cây bông hay ruột tằm… Và ngày nay họ còn làm ra cả thịt nhân tạo thay cho thịt lấy từ các loài gia súc gia cầm.

Hôm Thứ Hai 5/8 vừa qua, tại một nhà hàng ở London, người ta đã tổ chức nghi thức ăn thử chiếc bánh ham-bơ-gơ đầu tiên trên thế giới có nhân bánh là thịt bò nhân tạo. Loại thịt này do các nhà khoa họcHà Lan chế tạo trong phòng thí nghiệm, vì thế còn được gọi là thịt ống nghiệm hoặc thịt tổng hợp (synthetic meat). Nó có giá thành đắt gấp 100.000 lần thịt bò ta thườngăn. Đó là vì phí tổn chi cho Dự án nghiên cứu chế tạo thịt nhân tạo lên tới 325.000 USD, nhưng kết quả chỉ mới làm được 142 gam thịt nhân tạo.

Người tài trợ cho dự án này là Sergey Brin, nhà đồng sáng lập Google. Ông cho rằng nghiên cứu làm ra thịt nhân tạo không phải là ý tưởng điên rồ, rất có thể loại thịt này sẽ làm thay đổi thói quen ăn uống của mọi người. Brin nói, một thế giới không có sức tưởng tượngthì sẽ chỉ trì trệ không tiến lên được; thịt nhân tạo là một khái niệm có tính sáng tạo; ông đầu tư vào dự án này là vì phúc lợi của các loài động vật, tức là vì muốn giảm được số gia súc bị giết mổ.

Có hai người tình nguyện nếm thử chiếc bánh độc đáo kể trên. Một là chuyên gia ẩm thực Hanni Rützler người Áo. Trước mặt công chúng, bà cắn một miếng bánh, nhai 27 lần rồi mới nuốt. Sau đó bà nói: « Tôi muốn khẩu vị mềm hơn một chút… Mùi vị giống như thịt bò nhưng hơi khô. » Một người nữa là nhà báo chuyên bình luận về ẩm thực Josh Schonwald. Ông nhận xét: “Hương vị giống như thịt, chỉ có điều thiếu chất mỡ. Cảm giác chung là đang ăn một chiếc ham-bơ-gơ. »

Dự án nghiên cứu chế tạo loại thịt nhân tạo nói trêndo GS Mark Post, chuyên gia sinh học tại trường đại học Maastricht chủ trì. Maastricht là trường đại học tốt nhất Hà Lan. Tại buổi ăn thử, Post nói: « Mẫu thịt nhân tạo đầu tiên có thể không ngon, nhưng đó là một khởi đầu tốt. » Khi được hỏi ông có cho lũ trẻ nhà mình ăn thịt nhân tạo không, Post nói ông sẽ mang một miếng ham-bơ-gơ này về nhà cho con ông nếm.

Post cho biết loài bò cần 100 gam protein thực vật để làm ra 15 gam protein động vật, nghĩa là hiệu quả rất thấp, chúng ta phải mất rất nhiều thực phẩm để nuôi bò lấy thịt. Nếu làm được thịt nhân tạo thì hiệu quả sẽ cao hơn vì mọi quá trình đều được kiểm soát và hơn nữa người ta không cần giết bất cứ con bò nào.

Cách đây 6 năm, Mark Post dẫn đầu khởi sự việc nghiên cứu làm ra thịt nhân tạo. Mới đầu họ thử làm thịt chuột nhân tạo, sau đó thử làm thịt lợn nhân tạo có pha thêm sợi thịt lấy từ cá mực có tính đàn hồi, cuối cùng mới chuyển sang làm thịt bò nhân tạo. Năm 2009 đã làm được thịt lợn nhân tạo.

Quá trình nói trên gồm 4 bước :

- tách ra tế bào gốc từ thịt bò ; 

- ngâm tế bào gốc trong dung dịch chứa đường, a-xit amin, chất béo, khoáng chất và một số chất dinh dưỡng khác; qua đó tế bào gốc bước đầu trở thành một chất có tính kết dính;

- để chất này « lớn lên » rồi kéo chúng thành những « sợi thịt » nhỏ ; ngoài ra còn dùng cách làm cho sợi thịt được dai hơn và tránh bị thoái hóa ;

- cắt vụn các sợi thịt, pha thêm chất mỡ và chất tạo màu giống như thịt thật.

Cách đây khoảng 3 tháng, nhóm nghiên cứu của Post bắt đầu chế tạo thịt bò cho miếng nhân bánh ham-bơ-gơ nói trên. Đầu tiên họ lấy ra khoảng chục nghìn tế bào gốc từ những mảnh sinh thiết trên vai của hai con bò sống (không cần phải giết bò) rồi nuôi cấy chúng trong môi trường dinh dưỡng, sau 3 tháng số tế bào gốc này sinh sôi nảy nở gấp 1000 tỷ lần (a trillionfold), làm thành khoảng 20.000 sợi thịt, mỗi sợi dài không quá 3 mm. Thời gian 3 tháng là quá nhanh so với thời gian lớn lên của con bê. Post dùng 142 gam thịt nhân tạo này làm ra miếng nhân thịt chiếc bánh lịch sử kể trên. Ông cho biết nhóm nghiên cứu không làm cho các tế bào gốc có bất kỳ thay đổi nào.

Tuy thịt nhân tạo mới đầu có giá đắt khủng khiếp, nhưng Post cho rằng sau này thịt nhân tạo sẽ được tiêu thụ rộng rãi. Ông nói, việc nghiên cứu chế tạo và tổ chứcăn thử thịt nhân tạo không nhằm tạo ra một loại thịt ngon mà nhằm theo đuổi ý tưởng phát triển bền vững, nhằm tìm kiếm một loại thực phẩm thay thế thịt đạt được tốt hơn yêu cầu bảo vệ môi trường, mặt khác giải quyết được nạn thiếu thực phẩm trêntoàn cầu.

Theo thống kê của WHO, đến năm 2030 sản lượng thịt toàn thế giới hàng năm sẽ từ 218 triệu tấn thập niên 90 thế kỷ XX tăng lên 376 triệu tấn, có nghĩa là cần nhiều hơn đất đai, nước, các loại cỏ, rơm để sản xuất ra số thịt đó, đồng thời sẽ sinh ra nhiều rác rưởi và chất khí nhà kính (như CO2, khí mê tan). Ngành chăn nuôi là ngành có nhiều chất thải, trong phân bò có nhiều khí mê tan. Loài người đang phung phí quá nhiều đất đai vào việc nuôi gia súc, gia cầm. Khoảng 30% diện tích mặt đất dùng làm bãi chăn thả gia súc hoặc trồng các loại thực vật làm thức ăn cho gia súc, gia cầm; trong khi chỉ có 4% đất trực tiếp để nuôi loài người. Số lượng gia súc gia cầm nhiều gần gấp đôi số người trên trái đất; chúng thải ra khoảng 5% khí CO2 và 40% khí mê tan, là các khí thải nhà kính mà loài người đang cố giảm.

Đến năm 2060 loài người sẽ tăng lên tới 9,5 tỷ nhân khẩu và nhu cầu ăn thịt của người dân các nước đang phát triển sẽ tăng nhanh, thí dụ thị trường thịt ở Trung Quốc và Ấn Độ sẽ gấp đôi hiện nay. Khi đó đàn gia súc trên toàn thế giới sẽ thải ra lượng khí thải tương đương một nửa lượng khí thải do xe hơi và máy bay trêntoàn thế giới thải ra. Chủ tịch Ủy ban liên chính phủ của Liên Hợp Quốc về biến đổi khí hậu là TS Rajendra đã kêu gọi mọi người mỗi tuần có 1 ngày không ăn thịt nhằm hạn chế sự biến đổi khí hậu.

Các nhà khoa họcAnh và Hà Lan cho rằng thịt nhân tạo có thể giảm được 45% tiêu hao năng lượng, 96% khí thải nhà kính và 99% đất đai cần dùng trong chăn nuôi. Theo tính toán, số tế bào gốc lấy từ 1 con bò có thể làm ra được một lượng thịt nhân tạo nhiều gấp 1 triệu lần số thịt của một con bò bị giết mổ.

Như vậy nhân loại sẽ tránh được việc giết mổ một cách đau đớn rất nhiều loài gia cầm và gia súc cho thịt, đồng thời nguồn thịt nhân tạo phong phú sẽ giúp loài người tránh được nỗi lo thiếu thực phẩm. Xét từ ý tưởng bảo vệ các loại động vật, rõ ràng đây là một nghĩa cử. Một đồng nghiệp của Post nói: «Sau này khi ăn ham-bơ-gơ, chúng tasẽ không còn bị ám ảnh bởi ý nghĩ thịt ta đang ăn lấy từ xác một con vật ! »

Trong tương lai, quá trình chế tạo thịt nhân tạo sẽ được rút ngắn xuống còn 6 tuần và được an toàn hơn về mặt kiểm dịch. Nhưng quá trình từ nay cho đến khi thịt nhân tạo an toàn, tin cậy có thể sản xuất theo quy mô công nghiệp và thị trường chấp nhận dùng loại thịt này, ít nhất cần 20 năm.

Post cho biết sau đây ông sẽ tập trung nghiên cứu thịt tổ hợp, « thí dụ thịt gấu mèo tổ hợp với thịt hổ ! »

Dĩ nhiên vấn đề quan trọng nhất là thịt nhân tạo phải hoàn toàn giống thịt tự nhiên về mùi vị và màu sắc, nếu không sẽ ít người dám ăn.

Một số nhà khoa họccho rằng thịt nhân tạo dù có được sản xuất hàng loạt đi nữa thì vẫn không thể hoàn toàn bỏ được việc chăn nuôi gia súc gia cầm, vì dù sao vẫn cần đến tế bào gốc của chúng. Cơ quan Tiêu chuẩn thực phẩm Anh cho rằng trước khi thương mại hóa việc sản xuất thịt nhân tạo cần làm rõ vấn đềăn loại thịt này có an toàn hay không.

Bạn đọc có thể xem đoạn video về câu chuyện kể trên theo link sau : http://www.zmescience.com/medicine/first-artificial-meat-burger-cultured-in-a-label-tasted-by-panel-of-experts/.