Tổng thống Mỹ Barack Obama có chuyến  thăm Nhật Bản trong vòng ba ngày từ 23-4, đây là điểm dừng chân đầu tiên trong chuyến công du châu Á tới bốn nước Nhật Bản, Hàn Quốc, Malaysia và Philippines của ông Obama. VNNA xin giới thiệu bài viết bình luận của Peter Symonds   trên tạp chí Global Research,ngày22/4/2014 về chuyến thăm này.

Trong bối cảnh cuộc đối đầu đang diễn ra với Nga về tình hình ở Ukraine, Tổng thống Barack Obama đến Nhật Bản vào 23/4 trên chặng dừng chân đầu tiên của trong chuyến thăm các nước châu Á cùng với các nước Hàn Quốc, Malaysia và Philippines. Mục đích chính trong chuyến thăm của Obama là để cho thấy ý định của mình về đẩy mạnh chiến lược "xoay trục sang châu Á ", nhằm tìm cách đảm bảo quyền bá chủ của Mỹ trong khu vực.

Tháng 10 năm ngoái , Tổng thống Obama đã hủy bỏ chuyến đi của ông tới châu Á trong đó kế hoạch tham dự Hội nghị thượng đỉnh của các nước ASEAN do chính phủ Mỹ bị ngừng hoạt động. Quyết định của Obama thực hiện chuyến công du lần này trong bối cảnh  cuộc khủng hoảng tại Ukraina vẫn leo thang là nhằm trấn an các đồng minh của mình rằng Mỹ vẫn cam kết tấn công ngoại giao và tăng cường sự hiện diện của quân đội trong khu vực châu Á chống lại Trung Quốc .

Chuyến đi của ông Obama tiếp sau các chuyến thăm của Phó Tổng thống Joe Biden hồi tháng 12 năm ngoái , Ngoại trưởng John Kerry trong tháng 2 vừa qua và Bộ trưởng Quốc phòng Chuck Hagel hồi đầu tháng này , tất cả đều làm tăng sự căng thẳng vốn có của khu vực đối với Trung Quốc. Chuyến đi Biden trùng hợp với phản ứng khiêu khích của Washington tuyên bố của Bắc Kinh về Vùng nhận dạng phòng không (ADIZ) trên vùng biển Hoa Đông – và Lầu Năm Góc đã gửi  các máy bay B-52 có khả năng mang vũ khí hạt nhân đến khu vực một cách không chính thức .

Trong chuyến đi Hagel của Nhật Bản sau đó là Trung Quốc , Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ đã so sánh trực tiếp giữa việc sáp nhập Crimea của Nga, để đối phó với cuộc đảo chính do các phần tư phát xít tại Kiev dưới sự điều khiển của Mỹ, với những tranh chấp lãnh thổ của Trung Quốc ở miền Biền Đông và Biển Hoa Đông với các nước láng giềng, trong đó có Nhật Bản và Philippines. Trong khi Mỹ tuyên bố trung lập trong các tranh chấp hàng hải, Hagel vẫn cáo buộc Bắc Kinh đang tìm cách " vi phạm sự toàn vẹn lãnh thổ " bằng vũ lực. Đứng cạnh người đồng cấp trong cuộc họp báo ở  Trung Quốc , Hagel tái khẳng định rằng Mỹ  " cam kết toàn diện" về  liên minh quân sự với Nhật Bản và Philippines, nói cách khác , sẽ chống lại Trung Quốc nếu giao tranh xảy ra.

Chuyến thăm của Obama tới Nhật Bản là chuyến thăm cấp nhà nước đầu tiên của một Tổng thống Mỹ tới Nhật Bản kể từ sau chuyến thăm của Cliton hơn một thập kỷ trước . Trong thời gian ba ngày ở đây, Tổng thống Obama và Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe chắc chắn sẽ tuyên bố cam kết hoàn toàn của họ đối với hiệp ước an ninh sau chiến tranh giữa hai nước . Chính quyền Obama đã từ năm 2009 đã thúc giục Nhật Bản có một lập trường tích cực hơn trong tranh chấp với Trung Quốc trên quần đảo Senkaku / Điếu Ngư, tăng cường sức mạnh quân sự và giảm bớt các hạn chế theo hiến pháp và pháp luật về hoạt động của lực lượng vũ trang .

Khi Mỹ tìm cách tái khẳng định vị trí thống trị của mình ở Ấn Độ -Thái Bình Dương , đặc biệt là đối với Trung Quốc , căng thẳng đã bắt đầu xuất hiện trong liên minh với Nhật Bản . Cả hai nước đều đang ngập chìm trong khủng hoảng kinh tế ngày càng tồi tệ và đang tự  tìm cách giải thoát ra khỏi tình trạng này. Hiện nay , chính phủ cánh hữu của Abe vẫn hỗ trợ chính sách  "xoay trục " của Mỹ nhưng vẫn khai thác cơ hội để tái vũ trang và củng cố quan hệ ngoại giao của mình tại Đông Nam Á , để có được lợi ích chiến lược và kinh tế của Nhật Bản, mà không phải lúc nào trùng với chương trình nghị sự của Mỹ.

Kể từ khi nhậm chức vào tháng 12 năm 2012, ông Abe đã tăng ngân sách quân sự của Nhật Bản lần đầu tiên trong một thập kỷ, thành lập một hội đồng an ninh quốc gia giống như ở Mỹ, định hướng lại chiến lược quân sự đối với chuỗi các hòn đảo phía nam của đất nước đối diện với Trung Quốc đại lục và bắt đầu làm sống lại truyền thống của chủ nghĩa quân phiệt phản động của Nhật Bản. Chỉ trong vòng hơn một năm, Abe đã đích thân đến thăm tất cả 10 nước thành viên ASEAN để tăng cường quan hệ an ninh với các nước này, đặc biệt là Philippines .

Financial Times ngày 22/4 nhận xét: " Đây là một năm quan trọng cho mối quan hệ Mỹ - Nhật Bản và nền tảng của an ninh châu Á cùng sự tăng trưởng kinh tế trong nửa thế kỷ qua của khu vực. Các yếu tố thúc đẩy gồm cuộc đàm phán thương mại bị đình trệ đến thói quen hay nhắc lại lịch sử chiến tranh của lãnh đạo cấp cao Nhật Bản."

Obama dự kiến ​​sẽ chú trọng vào Hiệp định đối tác thương mại xuyên Thái Bình Dương (TPP) trong chương trình nghị sự của các cuộc hội đàm với Abe . Hiệp định TPP vẫn được Washington coi là công cụ để khẳng định lại ưu thế kinh tế của Mỹ ở châu Á và đáng lẽ đã hoàn tất vào cuối năm ngoái nhưng bị rơi vào bế tắc, đặc biệt là do những bất đồng giữa Mỹ và Nhật Bản về nông nghiệp và các ngành công nghiệp ôtô .

Ý kiến trên tờ Washington Post của  cựu cố vấn an ninh quốc gia Mỹ, Tom Donilon, nhấn mạnh vai trò trung tâm của TPP như là một " thỏa thuận thương mại quan trọng nhất được đàm phán từ trước tới nay. " Nó sẽ thực thi các yêu cầu của Mỹ trên phạm vi rộng, từ thương mại và đầu tư với các quyền sở hữu trí tuệ và luật doanh nghiệp . Donilon cho rằng " Hiệp định sẽ củng cố vai trò lãnh đạo của Mỹ ở châu Á, cùng với các cuộc đàm phán về một hiệp ước thương mại tự do ở châu Âu, đưa Mỹ vào trung tâm của một dự án lớn, đó là : đề ra các quy tắc sẽ chi phối nền kinh tế toàn cầu trong thế kỷ tới".

Ngay trước chuyến thăm của Obama, Abe lại làm trầm trọng thêm căng thẳng trong khu vực bởi các vấn đề lịch sử, bằng cách đưa ra chủ đề về ngôi đền nhiều tranh cãi Yasukuni Shrine của Nhật Bản . Hôm 22/4, bộ trưởng nội các cấp cao Yoshitaka Shindo tiếp tục thúc đẩy các cuộc tranh luận bằng cách dẫn đầu một nhóm gồm 147 nhà lập pháp đến thăm ngôi đền nổi tiếng này. Trong tháng 12 năm ngoái , Abe đã gây ra sự phản đối từ Trung Quốc và Hàn Quốc bằng việc có  huyến thăm cá nhân tới đền Yasukuni, một biểu tượng của chủ nghĩa quân phiệt Nhật Bản.

Bộ Ngoại giao Mỹ bày tỏ sự một cách thận trọng sự "thất vọng" về chuyến thăm của ông Abe tới đền Yasukuni . Một phần, chính quyền Obama lo ngại rằng mối quan hệ giữa hai đồng minh trong khu vực Đông Bắc Á là Nhật Bản và Hàn Quốc - đã rạn nứt. Tổng thống Hàn Quốc Park Geun -hye đã từ chối cuộc gặp với Abe với ý kiến ​​cho rằng Nhật Bản cần xem xét lại lời xin lỗi của mình về vấn đề nô lệ tình dục trong Chiến tranh Thế giới 2, khi đó nhiều phụ nữ Hàn Quốc đã bị buộc phải làm việc trong nhà thổ của quân đội Nhật Bản trong những năm 1930 và 1940 . Obama đã buộc phải có hành động trung gian hòa giải vào tháng trước, bằng cách đưa cả  Abe và Park gặp nhau lần đầu tiên, bên lề hội nghị thượng đỉnh an ninh hạt nhân ở Hague.

Tuy nhiên, về cơ bản những căng thẳng giữa Mỹ và Nhật Bản phản ánh khoảng cách đang  rộng dần giữa lợi ích của hai cường quốc đế quốc. The Financial Times nhận xét: " Đằng sau những xích mích là câu hỏi làm thế nào hai nước có quan hệ đối tác giống như thời gian đã qua , khi Mỹ còn có sức mạnh không thể so sánh trong khu vực sau khi cuộc chiến tranh Thái Bình Dương. "

Trong khi đó Abe cũng không muốn có rạn nứt với Washington, khi ông đã mô tả chương trình nghị sự của mình là " thoát ra sau chiến tranh " - có nghĩa là, một trật tự hậu chiến , trong đó Nhật Bản dựa vào Mỹ về quân sự ở châu Á và đã được chuẩn bị để đóng vai trò của cấp dưới trung thành. " Chế độ sau chiến tranh " đã được thành lập chỉ sau khi một cuộc chiến tranh toàn diện với hàng triệu người Mỹ và Nhật Bản đã chết để giành ngôi vị thống trị châu Á, đặc biệt là đối với Trung Quốc .

Mục đích của ông Obama tại Tokyo sẽ đảm bảo tiếp tục sự bá chủ của Mỹ trong mọi lĩnh vực - từ chương trình nghị sự kinh tế của TPP tới  hỗ trợ Nhật Bản tái vũ trang đến lợi ích của chủ nghĩa đế quốc Mỹ ở châu Á.

SƠN TRUNG

Dịch từ :www.globalresearch.ca