Những số liệu mới đây cho thấy kinh tế Trung Quốc có thể sẽ vượt Mỹngay trong năm 2014. Vừa qua Thời báo Tài chính (Financial Times) và báo Nhà kinh tế (The Economist) [1] đều đăng bình luận về vấn đềnày ; cả hai tờ báo đều cho rằng trên rất nhiều mặt, Trung Quốc còn phải đi qua những chặng đường rất dài nữa.

Tờ Nhà kinh tế nói, các số liệu thống kê mới công bố cho thấy tổngsản lượng kinh tế Trung Quốc được đánh giá lớn hơn các ước tính trước đây.

Bài báo viết : khi đánh giá sức mạnh một quốc gia cần phải xem xét nhiều loại sức mạnh như quân sự, thương mại và ảnh hưởng văn hóa ; nhưng từ năm 1930 trở đi tổngsản phẩm quốc dân GDP trở thành cách đánh giá duy nhất trình độ kinh tế của một nước.

Nếu lấy GDP làm tiêu chuẩn thì Trung Quốc đang tiến gần tới ngôi vị quốc gia mạnh nhất thế giới.

Bài báo viết : phương thức trực tiếp hơn cả được dùng để so sánh khoảng cách trình độ kinh tế giữacác nước là dựa vào hối suất thị trường, tính đổi GDP thành một loại tiền (thường là dollar Mỹ). Nếu tính theo cách này thì nền kinh tế Trung Quốc vẫn nhỏ hơn Mỹ 43%.

Báo Nhà kinh tế nhận xét : tuy vậy khi so sánh mức sống hoặc tỷ lệ tăng trưởng kinh tế, hối suất thị trường tiền tệ biến đổi nhiều có thể gây ra hiểu nhầm, gây ra tình trạng số liệu GDP ở các thời kỳ khác nhau thì có chênh lệch rất lớn, mà các chính phủ thường hay bình luận về vấn đềnày. Điều quan trọng hơn là GDP chịu ảnh hưởng của giá cả hàng hóa trong thương mại quốc tế nhưng không chỉ đơn giản phản ánh giá trị hàng hóa và dịch vụ của một nước, thí dụ cắt tóc hoặc đi xe bus.

Bài báo viết : cắt tóc ở nước giàu thì đắt tiền hơn ở nước nghèo, song nước giàu chưa chắc đã có sức sản xuất lớn hơn nước nghèo ; nếu dùng hối suất thị trường để so sánh GDP thì sẽ đánh giá thấp sức sản xuất và mức sống của các nước đang phát triển.

Phương pháp do Chương trình so sánh quốc tếICP [2]sáng lập năm 1968 trắc toán tỷ suất thực giữasức mua của đồng tiền các quốc gia khác nhau và dựa vào sản phẩm giá thấp của nước nghèo để điều chỉnh số liệu kinh tế —tức phương pháp tính « đánh giá sức mua ».

Lý thuyết đánh giá sức mua cũng là cơ sở của chỉ số Big Mac (Big Mac Index) —chỉ số này chỉ quan tâm tới giá cả của một sản phẩm đơn nhất.

Bài báo viết : năm 1970 đã dùng ICP tiến hành lần điều tra đầu tiên với 10 nước, nhưng bản báo cáo công bố ngày 30/4/2014 vừa rồi cung cấp số liệu của 199 nước thì lấy giá cả năm 2011 làm cơ sở, và có ước tính cho 15 nước nữa.

Số liệu sử dụng phương pháp ICP công bố năm 2005 đã gây ra sự phê bình của Trung Quốc, vì các điều tra liên quan chỉ tiến hành với 11 đô thị nước này. Có người cho rằng số liệu lấy được đã đánh giá cao giá sinh hoạt của Trung Quốc, do đó khi tính toán theo lý thuyết đánh giá sức mua đã đánh giá thấp tổngsản lượng kinh tế của Trung Quốc.

Bài báo viết, nguyên nhân nói trêncộng thêm sự lạm phát từ năm 2005 tới nay làm cho các số liệu về sức mua càng thêm kém chính xác : các số liệu gần đây xếp tỷ suất đánh giá sức mua của Trung Quốc ở trên mức 20%.

Tờ Nhà kinh tế viết : căn cứ theo số liệu sức mua cũ thì kinh tế Trung Quốc năm 2019 sẽ vượt Mỹ, nhưng các số liệu mới cho thấy cuối năm nay Trung Quốc sẽ vượt Mỹ.

Những mặt hạn chế  

Thời báo Tài chínhngày 2/5/2014 đăng bình luận về cùng chủ đề trên. Tờ báo viết : câu chuyện kinh tế Trung Quốc vượt lên trước là một trò chơi con số [3].

Từ năm 2000 tới nay, tăng trưởng kinh tế bình quân hàng năm của Trung Quốc là 10%, khiến cho GDP nước này tăng 4 lần. Điều đó có nghĩa là nhất định sẽ có một ngày Trung Quốc vượt nước Mỹ tăng trưởng chậm, và trở thành nền kinh tế lớnnhất toàn cầu.

Bài bình luận viết : Trung Quốc cung cấp hàng hóa giá rẻ cho thế giới và năm ngoái họ đã soán ngôi quốc gia buôn bán lớnnhất toàn cầu của Mỹ.

Năm 2013 đồng Nhân dân tệ là đồng tiền lớnthứ 7 về tỷ suất sử dụng cao nhất toàn cầu và Trung Quốc có mức xuất siêu khoảng 200 tỷ USD trong khi Mỹ có nhập siêu cỡ 400 tỷ USD.

Cho dù như vậy, tác giả bài báo cho rằng rõ ràng Trung Quốc vẫn là một nước đang phát triển —xét về số liệu bình quân đầu người, Mỹ giàu gấp 5 Trung Quốc, hơn nữa về cơ bản thì số liệu tuyệt đối không thể hiện được khoảng cách chênh lệch giữaMỹ với Trung Quốc về y tế, giáo dục, môi trường —một số đô thị công nghiệp của Trung Quốc bị ô nhiễm nặng nề.

Về chỉ số phát triển nhân loại của Liên Hợp Quốc, Trung Quốc xếp thứ 101 trong số 186 nước, Mỹ xếp thứ ba.

Bài báo viết, đánh giá thành công kinh tế của một nước còn phải dựa vào một số tiêu chuẩn khác nữa như sức sản xuất và yếu tố đầu tư, có bao nhiêu công ty đẳng cấp thế giới đặt trụ sở tại nước mình, số lượng trường đại học và cơ quan nghiên cứu khoa họcv.v… ; trên các tiêu chuẩn này thì Trung Quốc tụt sau rất xa các nước phát triển.

Tác giả cho rằng thành công của một quốc gia không chỉ đánh giá từ góc độ kinh tế. Các sự kiện gần đây cho thấy sức mạnh quân sự vẫn là một nguồn quan trọng của quyềnlực. Trong khi Trung Quốc tăng mạnh đầu tư cho quân đội thì chi phí quốc phòng hàng năm của Mỹ gấp ba Trung Quốc.

Cho dù Trung Quốc có quân đội đông nhất thế giới nhưng phần cứng và thực lực kỹ thuậtcủa Trung Quốc còn kém Mỹ một bậc.

Tác giả phân tích, nếu Trung Quốc thật sự muốn ngang bằng với Mỹ thì họ còn phải khắc phục rất nhiều vấn đề. Ngoài phát triển kinh tế, Trung Quốc cần biết rõ địa vị của mình trênthế giới, mà điều đó đòi hỏi phải phát triển thể chế chính trị và có các nước đồng minh ở tầng sâu hơn.

Bài báo viết, trong khi Trung Quốc đang ngày càng hung hăng trêncác vấn đềlãnh thổ và vùng biển thì họ rất khó làm được điều đó.

Tác giả nhận xét : trên vấn đềtài nguyên và tiến bộ kỹ thuật,Trung Quốc còn ỷ lại nhiều vào các nước khác ; vai trò của họ trong công việc của các tổ chứcquốc tế còn tương đối yếu. Mỹ và EU vẫn giữ vai trò chính trong các tổ chứcnhư Quỹ Tiền tệ quốc tế IMF, Ngân hàng Thế giới WB, và Tổ chức Thương mại thế giới WTO.

Bài báo viết, vấn đề cuối cùng là Trung Quốc là một quốc gia chuyên chế toàn trị, thiếu tự do, mà điều đó hạn chế các nước khác có ý muốn tiếp xúc với họ.

Cuối cùng bài báo kết luận : Cho dù không thể phủ nhận kinh tếTrung Quốc phát triển với tốc độ cao nhưng Trung Quốc vẫn là một siêu cường không hoàn chỉnh. Quản lý quốc gia đang trỗi dậy này là nhiệm vụ của người Trung Quốc thế hệ hiện nay và thế hệ sau, thế nhưng trong tình hình hiện nay,  xét từ rất nhiều góc độ thì Trung Quốc còn phải đi một chặng đường rất dài nữa.

Ghi chú :

[1] Là hai tờ báo nổi tiếng chuyên viết về kinh tế, đều xuất bản tại Anh

[2] International Comparison Programme, của WB và IMF  

[3] Nguyên văn : China’s sorpasso is a numbers game

Hồ Anh Hải  dịch và ghi chú

Nguồn :      http://www.bbc.co.uk