Mọi người đều biết, Alfred Nobel vĩ đại khôngdành cho ngành toán học giải thưởng mang tên ông. Vì thế suốt từ năm 1903 đếnnay, chưa có nhà toán học nào được tặng giải thưởng vẻ vang này. Có lẽ là để bù đắp khiếm khuyết đó, ngày 12/12/2013, tỷ phú Mark Zuckerberg (nhà sáng lập Facebook) và tỷ phú kinh doanh Internet người Nga Yuri Milner tuyên bố thành lập Quỹ Giải thưởng Đột phá về Toán học.

Quỹ này mỗi năm một lần trao Giải Đột phá Toán học (Breakthrough Prize in Mathematics), nhằm thừa nhận các tiến bộ chủ yếu về toán học, vinh danh nhữngnhà toán học giỏi nhất thế giới, và hỗ trợ các cố gắng tiếp theo của họ. Mỗi người trúng giải được nhận một huy chương kèm số tiền 3 triệu USD.

Ngày 23/6/2014, Quỹ Giải thưởng Đột phá công bố danh sách 5 nhà khoa họcđược tặng Giải thưởng Đột phá về Toán học như sau:

1- Simon Donaldson (sinh 1957, người Anh), Giáo sư Đại họcStony Brook và Học viện Đế quốc London (Stony Brook University and Imperial College London);

2- Maxim Kontsevich(sinh 1964, người Nga, hai quốc tịch Nga và Pháp), Viện Nghiên cứu Khoa học cao cấp (Institut des Hautes Études Scientifiques, Pháp);

3- Jacob Lurie, (sinh 1977, người Mỹ), Giáo sư Đại học Harvard (từ 2009),

4- Terence Tao, (sinh 1975, người Australia ), Giáo sư Đại họcCalifornia, phân hiệu Los Angeles (Mỹ),

5- Richard Taylor, (sinh 1962, người Anh), Viện Nghiên cứu cấp cao (Institute for Advanced Study, Mỹ).

Đây là lần trao Giải Đột phá Toán học đầu tiên của Quỹ Giải thưởng Đột phá. Các chủ nhân giải năm nay đều là những nhà toán học nổi tiếng thế giới từng được tặng rất nhiều giải thưởng, trong đó Donaldson, Kontsevich và Tao từng được tặng Huy chương Fields. Đặc biệt Terence Tao là người châu Á gốc Hoa, công dân Australia, tên chữ Hán là Đào Triết Hiên (Tao Zhe Xuan).

Lễ trao giải cho 5 nhà toán học nói trên sẽ được tổ chức vào tháng 11 năm nay. Toàn bộ 5 nhà toán học này đã đồng ý làm Ủy ban Tuyển chọn (Selection Committee) nhữngứng viên sẽ được trao giải này vào năm sau. Từ năm 2015 trở đi, mỗi năm sẽ có một lần trao giải Đột phá về Toán học.

Richard Taylor, một chủ nhân Giải Đột phá Toán học năm nay nói với đài BBC : « Lâu nay người ta có quan niệm không công bằng, cho rằng khoa họclà thứ vô vị. Tôi mong rằng giải thưởng lớn này sẽ có thể làm thay đổi thành kiến của mọi người. » Ông cho biết, rất nhiều lĩnh vực nghiên cứu khoa học, kể cả toán học, đều phải dựa vào sự cố gắng của tập thể, vì thế rất có thể ông sẽ đầu tư một phần tiền thưởng vào công tác nghiên cứu hoặc chia cho các cộng sự cùng hưởng.

Vài nét về Giải Đột phá

Ngày 20/2/2013, các nhà sáng lập Quỹ Giải thưởng Đột phá (The Breakthrough Prize Foundation) họp báo công bố sự ra đời Quỹ này. Với số tiền thưởng 3 triệu USD cho mỗi ứng viên trúng giải, đây là giải thưởng khoa họclớnnhất thế giới hiện nay và lớnnhiều so với giải Nobel ; vì thế giải này còn được gọi là Giải Nobel sang trọng. Ngoài ra cách lựa chọn ứng viên trao giải cũng khác : - Bất cứ ai ở bất cứ nướcnào cũng có quyền đề cử ứng viên cho Giải Đột phá, nhưngkhôngđược tự đề cử bản thân ; - Ủy ban Tuyển chọn người trúng giải chính là nhữngvị từng nhận giải này năm trước ; - Không hạn chế số lượng ứng viên cũng như số lần được tặng giải [Giải Nobel có một Ủy ban Tuyển chọn gồm những vị suốt đời chỉ làm một việc lựa chọn ứng viên và chọn người trúng giải ; số người trúng giải mỗi ngành khôngquá 3 người và họ chia nhau số tiền của một giải].

Quỹ được sáng lập bởi Chủ tịch Công ty Genentech, huyền thoại công nghệ sinh học Arthur Levinson, cùng ba cặp vợ chồng : - Sergey Brin (đồng sáng lập Google) và vợ là Anne Wojcicki (sáng lập công ty 23andMe) ; - Mark Zuckerberg và vợ là Priscilla Chan ; - Yuri Milner (sáng lập Tập đoàn Mail.ru Group) và vợ là Julia Milner.

Ngày 25/9/2013, Jack Ma (Mã Vân), nhà sáng lập Tập đoàn Alibaba ở Trung Quốc và vợ là Cathy Zhang (Trương Anh) tuyên bố tham gia Quỹ Giải thưởng Đột phá và hứa góp mỗi năm 3 triệu USD.

Quỹ này mới đầu chỉ trao giải cho hai lĩnh vực là Vật lý cơ bản và Khoa học sự sống, từ 12/12/2013 mới có thêm giải cho lĩnh vực Toán học. Năm nay Levinson tuyên bố thôi giữ chức Chủ tịch Giải thưởng Đột phá về Khoa học sự sống, với lý dolàm Giám đốc công ty Calico. Người thay ông là bà Cori Bargmann (sinh 1961), nhà khoa học thần kinh hàng đầu tại Đại học Rockefeller, một trongsố các chủ nhân giải Đột phá về Khoa học sự sống 2013 và chủ nhân giải Kavli 2012. 

theo https://breakthroughprize.org/?controller=Page&action=news&news_id=18  và các nguồn liên quan.