Trong lịch sử cách mạng Việt Nam, có những tên tuổi đã trở thành bất tử, gắn liền với sự nghiệp vẻ vang của Đảng, của dân tộc ta. Một trong những tấm gương sáng ngời ấy chính là đồng chí Nguyễn Thị Minh Khai - người nữ chiến sĩ cộng sản kiên trung, người con ưu tú trên quê hương Nghệ An.

Đồng chí Nguyễn Thị Minh Khai 

Đồng chí Nguyễn Thị Minh Khai, tên thật là Nguyễn Thị Vịnh, sinh ngày 30/9/1910 tại phố Ga Vinh. Năm 16 tuổi, giữa xã hội còn đầy định kiến, Nguyễn Thị Minh Khai đã vượt lên mọi ràng buộc, tham gia các phong trào yêu nước tại Vinh. Năm 1927, chị là nữ thanh niên đầu tiên ở thành phố Vinh được kết nạp vào Việt Nam Cách mạng Đồng chí Hội - tiền thân của Đảng Cộng sản Việt Nam. Từ đó, con đường hoạt động cách mạng của chị chính thức bắt đầu.

Năm 1930, đồng chí được Phân cục Trung ương Trung Kỳ giới thiệu ra Bắc, rồi sang Trung Quốc làm liên lạc viên, trực tiếp chuyển giao tài liệu bí mật cho lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc tại Văn phòng Chi nhánh Đông Phương Bộ của Quốc tế Cộng sản. Đây là dấu mốc đặc biệt, mở ra bước ngoặt quan trọng đưa chị vào hàng ngũ những chiến sĩ cộng sản quốc tế, gắn bó trực tiếp với phong trào cách mạng Việt Nam và thế giới.

Học sinh Trường Tiểu học Quang Trung, phường Thành Vinh, Nghệ An nghe thuyết minh về Nguyễn Thị Minh Khai tại Nhà lưu niệm

Năm 1931, Nguyễn Thị Minh Khai bị Quốc dân Đảng bắt giam và tra tấn dã man trong nhà tù Quảng Đông. Năm 1933, nhờ sự can thiệp của Quốc tế Đỏ, chị được trả tự do. Ra tù, lấy bí danh Thị Vai, chị đến Thượng Hải bắt liên lạc với đồng chí Lê Hồng Phong và tham gia hoạt động trong Ban Chỉ huy ở ngoài của Đảng.

Năm 1935, Nguyễn Thị Minh Khai vinh dự trở thành nữ đại biểu đầu tiên của Đảng Cộng sản Đông Dương dự Đại hội Quốc tế Cộng sản lần thứ VII tại Matxcơva. Với bài tham luận “Vai trò của phụ nữ Đông Dương trong phong trào đấu tranh cách mạng”, chị đã gây ấn tượng mạnh với bạn bè quốc tế, khẳng định bản lĩnh và trí tuệ của người phụ nữ Việt Nam trên diễn đàn cách mạng thế giới.

Trở về nước, Nguyễn Thị Minh Khai nhanh chóng dấn thân vào phong trào cách mạng đang dâng cao ở Nam Kỳ. Năm 1937, chị được chỉ định giữ chức Bí thư Thành ủy Sài Gòn - Chợ Lớn, trở thành nữ Bí thư Thành ủy đầu tiên trong lịch sử cách mạng Việt Nam.

Trong hành trình hoạt động cách mạng, hai người đồng chí - hai người con ưu tú của quê hương Nghệ An là Lê Hồng Phong và Nguyễn Thị Minh Khai - đã gặp gỡ và nên duyên vợ chồng. Tình yêu của họ không bắt đầu bằng hoa và lời thề, mà bằng lý tưởng và lòng trung thành tuyệt đối với Đảng, với Tổ quốc. Trái ngọt của tình yêu ấy là bé Lê Nguyễn Hồng Minh, song khi con chưa đầy tháng, người mẹ trẻ đã gửi con lại cho cơ sở cách mạng 18 thôn Vườn Trầu (Bà Điểm - Hóc Môn) để tiếp tục dấn thân trên con đường đấu tranh. Đó là một quyết định đầy nước mắt nhưng cũng là minh chứng sáng ngời cho phẩm chất kiên trung, tinh thần hy sinh của người phụ nữ cách mạng Việt Nam.

Ngày 30/7/1940, trong khi cùng Xứ ủy Nam Kỳ chuẩn bị khởi nghĩa vũ trang, Nguyễn Thị Minh Khai bị giặc Pháp bắt giam. Trải qua những đòn roi tra tấn đến chết đi sống lại tại Khám Lớn Sài Gòn, đồng chí vẫn hiên ngang, kiên trung. Trong bóng tối ngục tù, chị đã lấy máu mình viết nên những vần thơ bất khuất:

“Dù đánh, dù treo, càng cương quyết.

Dù kìm, dù kẹp chẳng sai lời.

Hy sinh phấn đấu vì nhiệm vụ.

Triệt để thực hành chết mới thôi.”

Ngày 26/8/1941, trước họng súng quân thù tại pháp trường Nhà thương Giếng Nước (Hóc Môn - TP. Hồ Chí Minh), người anh hùng Nguyễn Thị Minh đã anh dũng hy sinh khi mới 31 tuổi, để lại tấm gương sáng ngời về lòng trung thành tuyệt đối với Đảng, tinh thần bất khuất, và phẩm chất cao đẹp của người phụ nữ Việt Nam.

Lãnh đạo tỉnh Nghệ An và ngành Văn hóa, Thể thao và Du lịch dâng hoa, dâng hương tưởng niệm đồng chí Nguyễn Thị Minh Khai

Chủ tịch Hồ Chí Minh từng nói: “Trong mấy mươi năm vận động độc lập, phụ nữ Việt Nam hy sinh khá nhiều. Chị Minh Khai là một người tiêu biểu trong thời kỳ đó”. Người còn khẳng định: “Đạo đức cách mạng của đồng chí Minh Khai là tột bậc.”

Những lời đánh giá thiêng liêng ấy đã khắc sâu hình tượng Nguyễn Thị Minh Khai trong hàng ngũ những lãnh tụ kiệt xuất của Đảng và là biểu tượng sáng ngời của người phụ nữ Việt Nam thời đại Hồ Chí Minh.

Hơn tám thập kỷ trôi qua, nhưng tên tuổi của chị vẫn sống mãi trong lòng dân tộc. Nhà lưu niệm đồng chí Nguyễn Thị Minh Khai tại số 52, đường Quang Trung, phường Thành Vinh hôm nay trở thành địa chỉ đỏ linh thiêng, nơi Nhân dân và du khách đến dâng hương tưởng niệm, tri ân. Mỗi độ tháng Ba, tháng Mười, đặc biệt trong dịp Ngày Phụ nữ Việt Nam 20/10, những đóa hoa tươi thắm lại được kính dâng trước anh linh chị, người phụ nữ đã hiến dâng trọn đời cho độc lập, tự do của Tổ quốc.

 Nhà lưu niệm Nguyễn Thị Minh Khai

Cuộc đời, sự nghiệp và sự hy sinh oanh liệt của Nguyễn Thị Minh Khai là bản anh hùng ca bất tử, là ngọn đuốc soi sáng cho các thế hệ phụ nữ Việt Nam hôm nay và mai sau - sống đẹp hơn, cống hiến nhiều hơn, yêu thương và tự hào hơn về hai tiếng “Phụ nữ Việt Nam”.