Lấy lại tên Việt Nam

Tháng 8-1945, chỉ hơn một tuần lễ, cả dân tộc vùng lên dưới ngọn cờ của Mặt trận Việt Minh làm một cuộc Tổng khởi nghĩa, lập nên chính quyền cách mạng. Một buổi chiều với cái nắng vàng nhạt ngày 2-9-1945 của trời Thu Hà Nội tại Vườn hoa Ba Đình, thay mặt Chính phủ lâm thời, Hồ Chí Minh đọc bản Tuyên ngôn độc lập khai sinh nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. Đã 75 năm trôi qua, âm hưởng hào hùng của cuộc cách mạng đó vẫn là niềm kiêu hãnh của con dân đất Việt. Những giá trị của cuộc cách mạng đó đã trở nên bất diệt, trường tồn trong dòng chảy văn hóa dân tộc Việt Nam hàng ngàn năm.

Khi vào xâm lược Việt Nam, thực dân Pháp lập nên chế độ chính trị “thực dân và phong kiến”. Điều đau buồn là tên nước "Việt Nam" đã bị thực dân Pháp xóa khỏi bản đồ chính trị thế giới. Nỗi đau mất nước ấy đã thúc dục biết bao con tim khối óc người Việt Nam đứng lên ròng rã biết bao nhiêu năm trời kháng Pháp khôi phục lại giang sơn. Với thắng lợi của cuộc Cách mạng Tháng Tám, tên nước Việt Nam đã được khôi phục. Lời tuyên bố trịnh trọng của Chủ tịch Hồ Chí Minh trong buổi Lễ Độc lập ngày 2-9-1945 vang lên: "Nước Việt Nam có quyền hưởng tự do và độc lập, và sự thực đã thành một nước tự do và độc lập. Toàn thể dân Việt Nam quyết đem tất cả tinh thần và lực lượng, tính mạng và của cải để giữ vững quyền tự do và độc lập ấy".

Tiến vào kỷ nguyên độc lập, tự do

Lịch sử tồn tại và phát triển hàng ngàn năm của dân tộc Việt Nam ken dày những sự kiện và bước ngoặt trọng đại, nhưng chưa bao giờ có bước ngoặt vô cùng lớn như thắng lợi của cuộc Cách mạng Tháng Tám năm 1945: Chấm dứt ách đô hộ của thực dân Pháp gần 100 năm; chấm dứt sự chiếm đóng của phátxít Nhật và chấm dứt chế độ quân chủ phong kiến ngàn năm. Từ cái lằn ranh này, Việt Nam chuyển sang một kỷ nguyên mới - kỷ nguyên độc lập, tự do.

Với thắng lợi của cuộc cách mạng đó, dân tộc Việt Nam hiên ngang sánh vai với các cường quốc năm châu đấu tranh cho hòa bình, độc lập dân tộc, dân chủ và tiến bộ xã hội. Dân tộc Việt Nam trở thành một trong những dân tộc tiên phong trên thế giới hóa giải chủ nghĩa thực dân cũ và mới - mà thế lực thực dân dù dưới bất kỳ dạng nào cũng được coi là vết nhơ lớn nhất trong lịch sử tiến hóa của nhân loại. Một con người tiên phong của dân tộc tiên phong ấy chính là Hồ Chí Minh.

75 năm là bước ngắn trong lịch sử phát triển của dân tộc. Ý nghĩa thật sự to  lớn khi những cảnh báo của Hồ Chí Minh được đưa ra ngay sau những ngày hoan hỉ của nước nhà mới giành được độc lập. Hồ Chí Minh thực sự là một người tỉnh táo giữa cái say/vui của đất nước trong khúc khải hoàn ca. Đi liền với nước độc lập là nguy cơ của quan liêu, xa dân. Và, cái điều muôn năm cũ của tha hóa quyền lực thì nó cũng thường được vận vào cho tất cả các thời kỳ, kể cả những năm đầu thế kỷ XXI này. Cách mạng Tháng Tám đã cho nhân dân Việt Nam một giá trị, đó là giá trị làm người, làm công dân. Cách mạng Tháng Tám cũng đã cho đất nước Việt Nam một giá trị, đó là giá trị một thực thể quốc gia văn minh, tiến bộ. Không thể khác. Và 75 năm này cũng như nhiều đoản số 75 năm nữa, những giá trị đó cần được nâng niu, gìn giữ và phát huy.

Cách mạng Tháng Tám cho chúng ta một giá trị của sức mạnh vô biên từ đại đoàn kết. Chia rẽ là chết. Dưới ngọn cờ hiệu triệu của Mặt trận Việt Minh, mọi người yêu nước kết thành một khối như triều dâng sóng cuộn trùng trùng lớp lớp, như thác đổ lướt qua mọi trở ngại. Một véctơ lực cực mạnh hướng đến tâm điểm giải phóng dân tộc, giành lấy chính quyền, bất chấp sự khác nhau ở giai tầng, ở các giới, ở vùng miền, ở quá khứ của từng người, từng cộng đồng dân cư. Tổ quốc trên hết. Lúc này, nếu quyền lợi của dân tộc không giải quyết được, dân tộc vẫn mãi chịu kiếp ngựa trâu thì quyền lợi của giai cấp vạn năm cũng không đòi lại được. Điểm quy tụ đó tạo ra dòng xoáy của Lực và từ đó tạo ra/cộng hưởng Thời và Thế. Lực - Thời - Thế đến lượt chúng tạo thành “Nhân hòa” trùm lên cho mọi hành động của con dân 54 dân tộc trên đất Việt của những ngày mùa Thu lịch sử năm 1945.

Giá trị đại đoàn kết toàn dân tộc mang sang thế kỷ XXI của Việt Nam vẫn giữ nguyên bản chất như thế. Có điều là trong điều kiện mới, biểu hiện quyền lợi chung của toàn dân có phong phú hơn và từ đó cũng phức tạp hơn. Sự lãnh đạo, sự cầm quyền của Đảng không phải cứ tự nhận mà được. Sự cầm quyền mà Đảng có được là do năng lực và phẩm chất của chính bản thân Đảng, là kết quả của bao hy sinh xương máu của toàn dân tộc. Trong cuộc đấu tranh đó, nhân dân đã trao cho Đảng quyền lãnh đạo đất nước, bởi vì dân tin Đảng, Đảng tin dân. Lòng tin sắt đá ấy làm nên sức mạnh và sự bền vững của quyền lực. Giá trị mang sang thế kỷ XXI của Cách mạng Tháng Tám năm 1945 còn là ở chỗ cuộc cách mạng ấy đã biến khả năng cầm quyền của Đảng thành hiện thực. Nhưng, hiện nay cần nhấn mạnh thêm một điều rằng, cũng có thể diễn ra cái điều ngược lại: Đảng có thể bị tước mất vai trò cầm quyền nếu Đảng không trong sạch, vững mạnh, bị hủ bại, tha hóa, bị suy thoái phẩm chất và năng lực, một Đảng tự kiêu tự đại, nhiều cán bộ, đảng viên ngày càng suy nát. Một cấu trúc tư tưởng và hành động hợp lôgíc sau đây cần nhấn mạnh: sự cầm quyền của Đảng đã trở thành tất yếu từ Cách mạng Tháng Tám năm 1945 và việc Đảng phải thường xuyên tự đổi mới và tự chỉnh đốn bản thân mình - cả hai đều tất yếu như nhau!

Khi tiến hành Tổng khởi nghĩa năm 1945, Đảng mới chỉ có gần 5.000 đảng viên. Quả là ít. Nhưng đó là những "vàng mười". Xung quanh gần 5.000 đảng viên đó còn có hàng triệu thành viên của Mặt trận Việt Minh và cả một dân tộc kết thành một khối tạo ra sức mạnh vô biên. Nay thì số lượng đảng viên đã là khoảng 5 triệu. Âm vọng của Cách mạng Tháng Tám nhắn nhủ Đảng rằng, cái chính không phải là ở số lượng, mà là ở chất lượng, là ở chỗ Đảng phải xứng đáng với vai trò cầm quyền của mình, ở chỗ Đảng phải thực sự làm đày tớ cho dân.

Mong lắm, mong cho tinh thần của Cách mạng Tháng Tám có trong hành trang của nhân dân Việt Nam tiến lên phía trước. Cách mạng là sự kế tục của những điều tốt đẹp. Với tinh thần quật cường của mùa Thu năm 1945, đất nước ta phải tiến nhanh và bền vững hơn. Xem thế để thấy rằng, sức lan tỏa của một cuộc cách mạng Cách mạng Tháng Tám có năng lượng dồi dào như thế nào.