Ngoại giao văn hóa là một trong ba trụ cột của nền ngoại giao toàn diện Việt Nam thời kỳ hội nhập toàn cầu. Với tính mềm dẻo và linh hoạt, ngoại giao văn hóa đã phát huy vai trò tích cực của mình đối với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa, góp phần tạo nên sức mạnh tổng hợp quốc gia, phục vụ triển khai các mục tiêu đối ngoại của đất nước.

Đoàn công tác tỉnh Nghệ An dự lễ kỷ niệm 135 năm Ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh tại Đức

Vai trò của văn hóa trong thúc đẩy giao lưu và hợp tác quốc tế

Văn hóa được xem là “quyền lực mềm”, “sức mạnh mềm” trong bảo vệ lợi ích quốc gia, nâng cao vị thế trên trường quốc tế. Trong hoạt động đối ngoại, văn hóa đóng vai trò như “mở cửa” khai thông “gắn kết” mối quan hệ hữu nghị. Văn hóa cũng là chất kết dính để quan hệ giữa Nhân dân các quốc gia được bền chặt hơn, nâng cao hình ảnh quốc gia, tăng cường tình hữu nghị. Do đó, văn hóa góp phần vào sự phát triển công tác/hoạt động đối ngoại.

Xu thế toàn cầu hóa và hội nhập khu vực và quốc tế đang diễn ra mạnh mẽ và sâu rộng trên toàn thế giới. Một số quốc gia đã rất thành công trong việc kết hợp và sử dụng ngoại giao văn hóa nhằm thúc đẩy phát triển kinh tế, mở rộng quan hệ thương mại, đầu tư, hợp tác. Việt Nam tham gia vào các sân chơi quốc tế cũng không nằm ngoài xu thế đó.

Đảng, Nhà nước đã xác định ngoại giao văn hóa cùng với ngoại giao kinh tế và ngoại giao chính trị là ba trụ cột của nền ngoại giao toàn diện, hiện đại Việt Nam. Ba trụ cột này gắn bó, tác động lẫn nhau, góp phần thực hiện đường lối đối ngoại của Đảng và Nhà nước.

Thời gian qua, ngoại giao văn hóa đã khẳng định tính hiệu quả trong thực hiện các mục tiêu của công tác đối ngoại giữa Việt Nam với các quốc gia. Những tác động tích cực mà ngoại giao văn hóa đem lại đối với quốc gia cũng như vai trò của văn hóa ngày càng trở lên quan trọng hơn trong quan hệ quốc tế là cơ sở để khẳng định Việt Nam sẽ tiếp tục đẩy mạnh các hoạt động ngoại giao văn hóa với các quốc gia trong thời gian tới nhằm định vị hình ảnh quốc gia, nâng cao vị thế, uy tín với các nước trong khu vực

Ngoại giao văn hóa đang chứng tỏ sức lan tỏa mạnh, rất hiệu quả, thiết thực, không chỉ thắt chặt quan hệ đối ngoại, xây dựng lòng tin, quảng bá giá trị văn hóa ra thế giới, tiếp thu văn hóa nhân loại để làm giàu cho nền văn hóa đất nước.

Phát huy vai trò của văn hóa trong hoạt động ngoại giao của tỉnh Nghệ An

Thời gian qua, tỉnh Nghệ An luôn chú trọng phát huy vai trò của văn hóa trong hoạt động ngoại giao.

Đoàn công tác tỉnh Nghệ An tặng bức ảnh Chủ tịch Hồ Chí Minh cho Bảo tàng Newhaven.

Nguồn ảnh: Báo Nghệ An

Trước hết, đó là gắn kết ngoại giao văn hóa với ngoại giao chính trị, ngoại giao kinh tế. Hoạt động quảng bá văn hóa được thực hiện thông qua việc trình diễn dân ca Ví, Giặm phục vụ các Đại sứ quán, các tổ chức quốc tế, chính quyền các tỉnh bạn (Đại sứ Ấn Độ: 2022; Đại sứ Đức: 2023, 2025; Trưởng đại diện WHO khu vực châu Á - Thái Bình Dương: 2025; Phó Thị trưởng thành phố trực thuộc Trung ương Gwangju - Hàn quốc: 2022; chính quyền các tỉnh của Lào (Xiêng Khoảng, Bô-ly-khăm-xay, Hủa Phăn, Xây-xẩm-bun; thủ đô Viêng Chăn, Sa-vẳn-na-khẹt,...) khi đến thăm và làm việc tại tỉnh. Các hoạt động quảng bá văn hóa thông qua các ấn phẩm, video clip, quà tặng đối ngoại được lồng ghép trong các chuyến thăm cấp cao của lãnh đạo tỉnh tại nước ngoài (Anh, Đức, Hàn Quốc, Trung Quốc, Nhật Bản, Nga, Hoa Kỳ, Ấn Độ,…). Lĩnh vực văn hóa được coi trọng và có mặt ở các thỏa thuận thiết lập quan hệ hữu nghị hợp tác giữa UBND tỉnh/HĐND tỉnh và Chính quyền/Hội đồng các địa phương nước ngoài. Với thành phố trực thuộc Trung ương Gwangju - Hàn Quốc (thỏa thuận về văn hóa, du lịch, tổ chức tour, tuyến du lịch giữa 2 địa phương, nhất là tour du lịch golf. Nghiên cứu mở đường bay charter Nghệ An - Gwangju. Tổ chức đoàn nghệ sĩ sang biểu diễn nghệ thuật nhân các sự kiện lớn do 2 địa phương tổ chức). Với tỉnh Ulyanovsk - LB Nga (năm 2025, trong chuyến thăm và làm việc tại Ulyanovsk lãnh đạo tỉnh Nghệ An đã đề cập đến ý tưởng xây dựng Tòa nhà Thương mại Nghệ An tại thành phố Ulyanovsk - nơi quảng bá sản phẩm, kết nối doanh nghiệp, đồng thời tạo không gian sinh hoạt văn hóa - ẩm thực Việt tại Nga. Bên cạnh đó, tỉnh Nghệ An cũng đang nghiên cứu xây dựng Làng hữu nghị Việt - Nga ngay tại Vinh, kết hợp mô hình du lịch - lưu trú - giáo dục nhằm tăng cường giao lưu giữa Nhân dân 2 tỉnh Nghệ An và Ulyanovsk). Với Thủ đô Viêng-chăn - CHDCND Lào (hai bên tăng cường trao đổi các hoạt động văn hóa, nghệ thuật và các sự kiện văn hóa phù hợp. Xúc tiến các hoạt động giao lưu thể thao và du lịch để quảng bá, kết nối hai địa phương)…Các thỏa thuận quốc tế là cơ sở ban đầu để triển khai các hoạt động hợp tác về văn hóa về lâu dài giữa các địa phương về sau.

Tiết mục biểu diễn của đoàn Nghệ An tại chương trình giao lưu nghệ thuật truyền thống

giữa Gwangju - Nghệ An

Thứ 2, tích cực triển khai các hoạt động ngoại giao văn hóa đối với cộng đồng người Nghệ ở nước ngoài với hình thức ngày càng đa dạng. Điển hình như: Chương trình Gặp mặt Kiều bào - Xuân Ất Tỵ 2025 với sự tham gia của gần 200 kiều bào là lãnh đạo các Hội đồng hương Nghệ An, Nghệ Tĩnh ở nước ngoài, kiều bào tiêu biểu, kiều bào có nhiều đóng góp cho sự phát triển của tỉnh; Phối hợp Tổng Lãnh sự quán Việt Nam tại Ekaterinburg và Hội người Việt Nam "Đoàn Kết" tại Ulyanovsk tổ chức các hoạt động kỷ niệm 135 năm ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh tại Ulyanovsk, Liên bang Nga; phối hợp Hội đồng hương Nghệ Tĩnh tại Đức tổ chức các hoạt động kỷ niệm 135 năm ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh tại Đức; Phối hợp tổ chức Không gian trưng bày tôn vinh Chủ tịch Hồ Chí Minh tại Bảo tàng Newhaven (Anh) và trao tặng Bảo tàng Hàng hải Newhaven tác phẩm tranh sơn dầu về Bác Hồ do Họa sỹ Nghệ An thực hiện; Tổ chức các cuộc gặp gỡ, làm việc giữa lãnh đạo tỉnh với Hội đồng hương tại Đức, Séc, Hungary, Nga, Hàn Quốc... để lắng nghe tâm tư, nguyện vọng và kêu gọi bà con tiếp tục đóng góp xây dựng quê hương; Phối hợp với Ủy ban công tác về người Việt Nam ở nước ngoài tổ chức "Trại hè Việt Nam" hàng năm ….Các hoạt động đó đã tạo được hiệu ứng tích cực, góp phần tạo đà phát triển quan hệ Nghệ An với nhiều đối tác. Thúc đẩy gắn kết cộng đồng người Nghệ trên thế giới hướng về Nghệ An, có những đóng góp thiết thực trong công cuộc bảo vệ, xây dựng và phát triển quê hương; khơi gợi lòng tự hào dân tộc, tình cảm gắn bó với quê hương, thúc đẩy việc lan tỏa các giá trị  văn hóa xứ Nghệ  ra thế giới, giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa và truyền thống tốt đẹp của dân tộc.

Nhiều sự kiện văn hóa lớn, mang tầm quốc gia và quốc tế được tổ chức thành công tại Nghệ An như: Tổ chức các hoạt động kỷ niệm 10 năm dân ca Ví, Giặm Nghệ Tĩnh được UNESCO ghi danh Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại (năm 2024). Lễ vinh danh Nữ sĩ Hồ Xuân Hương nhân kỷ niệm 250 năm năm sinh và 200 năm năm mất của bà (2022). Lễ vinh danh là sự kiện trọng đại để tri ân một tài năng văn học kiệt xuất, khẳng định vị thế của văn hóa Việt Nam trên trường quốc tế và tiếp tục lan tỏa những giá trị tư tưởng tiến bộ, nhân văn mà nữ sĩ Hồ Xuân Hương đã để lại cho hậu thế. Tổ chức các chương trình giao lưu, biểu diễn Dân ca Ví, Giặm Nghệ Tĩnh tại Gwangju (Hàn Quốc); giao lưu nghệ thuật truyền thống Nghệ An - Gwangju tại thành phố Vinh góp phần đưa di sản của dân tộc đến gần hơn với bạn bè quốc tế (2023).

Hằng năm, tỉnh đón hàng chục nghìn lượt khách quốc tế đến thăm Khu Di tích Kim Liên, quê hương chủ tịch Hồ Chí Minh. Mỗi chuyến thăm là một cầu nối, làm sâu sắc thêm quan hệ hữu nghị giữa Việt Nam với các quốc gia khác. Tỉnh chủ động tổ chức và phối hợp tổ chức các hoạt động giao lưu, tiếp thu văn hóa quốc tế.

Có thể khẳng định, việc lồng ghép chặt chẽ ngoại giao văn hóa với ngoại giao chính trị và kinh tế là hướng đi đột phá và hiệu quả nhất trong giai đoạn vừa qua, biến văn hóa từ vai trò hỗ trợ trở thành một công cụ đắc lực củng cố quan hệ đối ngoại

Nâng tầm và lan tỏa giá trị văn hóa xứ Nghệ trong tiến trình hội nhập quốc tế

Trong giai đoạn tới, công tác ngoại giao văn hóa của Nghệ An sẽ tiếp tục bám sát các mục tiêu của quốc gia và phục vụ trực tiếp cho các mục tiêu phát triển đột phá của tỉnh theo tinh thần Nghị quyết 39-NQ/TW của Bộ Chính trị. Tập trung sử dụng công cụ ngoại giao văn hóa để quảng bá hình ảnh một Nghệ An năng động, hội nhập, giàu bản sắc văn hóa, là điểm đến an toàn, hấp dẫn cho các nhà đầu tư, du khách và bạn bè quốc tế. Qua đó, phục vụ trực tiếp các mục tiêu chiến lược: thu hút đầu tư công nghệ cao, phát triển du lịch thành ngành kinh tế mũi nhọn, và làm sâu sắc, thực chất hơn nữa quan hệ hợp tác với các đối tác chiến lược.

Nghệ An xác định năm nhiệm vụ về ngoại giao văn hóa tập trung triển khai trong thời gian, gồm: i) Đẩy mạnh quảng bá toàn diện hình ảnh tỉnh Nghệ An ra thế giới, đa dạng hóa các hình thức và sản phẩm thông tin đối ngoại, chú trọng ứng dụng công nghệ số; ii) Nâng tầm và phát triển các sản phẩm văn hóa đối ngoại đặc trưng, có thương hiệu và có khả năng thương mại hóa, biến di sản thành tài sản; iii) Gắn kết chặt chẽ, thực chất và hiệu quả hơn nữa ngoại giao văn hóa với ngoại giao chính trị, ngoại giao kinh tế và các hoạt động phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh; iv) Tiếp tục công tác bảo tồn, phát huy các giá trị di sản đã được công nhận; đồng thời nghiên cứu, xây dựng hồ sơ vận động các danh hiệu quốc tế mới cho các di sản, danh nhân tiêu biểu của tỉnh; v) Tăng cường đào tạo, bồi dưỡng, xây dựng đội ngũ cán bộ làm công tác đối ngoại chuyên nghiệp, đáp ứng yêu cầu hội nhập quốc tế sâu rộng.

Trong quá trình triển khai, tỉnh sẽ tiếp tục rà soát, hoàn thiện cơ chế, chính sách, quy chế phối hợp nhằm nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước và tạo điều kiện thuận lợi cho các hoạt động ngoại giao văn hóa.

Cùng với tầm nhìn phát triển tỉnh Nghệ An đến năm 2030 và năm 2045, Đại hội XX của Đảng bộ tỉnh Nghệ An đã đề ra chủ trương: Triển khai đồng bộ ba trụ cột đối ngoại: Đối ngoại Đảng, ngoại giao Nhà nước và đối ngoại Nhân dân; Phát huy giá trị văn hóa xứ Nghệ và con người Nghệ An thành nguồn lực nội sinh mạnh mẽ cho phát triển, thực hiện hiệu quả chiến lược hội nhập quốc tế toàn diện; Lấy hội nhập kinh tế làm trung tâm, hội nhập các lĩnh vực khác làm nền tảng; Đẩy mạnh hợp tác phát triển liên kết vùng, đối ngoại và hội nhập quốc tế; Đẩy mạnh quảng bá hình ảnh Nghệ An đổi mới, hội nhập, giàu bản sắc, gắn với quê hương Chủ tịch Hồ Chí Minh, Di sản Dân ca Ví, Giặm, các danh thắng tiêu biểu thông qua các kênh ngoại giao, văn hóa, du lịch và truyền thông số; Đổi mới mạnh mẽ truyền thông đối ngoại trên nền tảng công nghệ số, truyền cảm hứng và thu hút đầu tư, du lịch, hợp tác quốc tế…

Đây là một chủ trương lớn, là yêu cầu mang tính chiến lược, lâu dài đối với công tác đối ngoại nói chung, trong đó có ngoại giao văn hóa. Bám sát các mục tiêu và nhiệm vụ đã đặt ra, đồng thời linh hoạt, sáng tạo trong ý tưởng và biện pháp triển khai, ngoại giao văn hóa sẽ tiếp tục phát huy vai trò là một trụ cột đối ngoại quan trọng và có những đóng góp lớn, góp phần nâng tầm và lan tỏa các giá trị văn hóa xứ Nghệ trong kỷ nguyên phát triển mới của dân tộc Việt Nam./.

(Bài đã đăng VHTT Nghệ An số 19 - Tháng 11/2025)