Nghệ sĩ Trần Thị Minh Ngọc

Gọi cho cô vào một buổi tối, tiếng trả lời với chất giọng nhẹ nhàng ấm áp làm cho tôi cảm thấy gần gũi, yêu mến ngay qua vài câu chào hỏi. Chỉ qua cuộc nói chuyện ngắn ngủi, được nghe cô chia sẻ những câu chuyện nghề trong cuộc đời hoạt động nghệ thuật của mình đã khiến tôi không khỏi xúc động. Duyên nghề với sân khấu từ sự ngây thơ, trong sáng đã tạo nên một nghệ sĩ Trần Minh Ngọc với cả một đời cống hiến, tận tâm với nghệ thuật.

Nghệ sĩ Trần Thị Minh Ngọc sinh ngày 08/01/1944, quê ở xã Diễn Thành, Diễn Châu, Nghệ An. Từ nhỏ, cô đã rất yêu thích văn nghệ và thường tham gia các hoạt động phong trào văn nghệ trong làng, xã. Năm 1959, Ty Văn hóa Nghệ An tổ chức tuyển văn công, nghệ sĩ Minh Ngọc lúc đó mới chỉ là cô bé 15 tuổi đã trốn bố mẹ tham gia dự tuyển. Và khi nhận được tin trúng tuyển, cô phải nhờ người cậu ruột thuyết phục bố mẹ cho đi theo nghiệp diễn để thỏa niềm đam mê của mình. Vào Đoàn Văn công Nghệ An khi tuổi còn nhỏ nhưng với quyết tâm và tinh thần ham học hỏi, rèn luyện khổ công nên các vai diễn của cô thể hiện dần đi vào lòng khán giả như một lẽ tự nhiên, được yêu thích ghi nhận mỗi ngày. Năm 1962, tấm Huy chương Vàng đầu tiên đánh dấu son cho cuộc đời làm nghệ sĩ của cô là vai cô Nghệ trong vở Chèo “Cô gái sông Lam” tại Hội diễn Sân khấu chuyên nghiệp toàn miền Bắc. Niềm vui đó như một đòn bẩy tạo động lực cho cô tự tin hơn nữa trong nhiều vai diễn tiêu biểu khác như vai Cám trong vở Chèo “Tấm Cám”, cô Tâm trong vở "Cô gái thôn Đông”; Súy Vân vở “Súy Vân giả dại”; Đào Huế trong vở “Tuần tỷ Đào Huế”,... Tất cả những vai diễn dù là chính hay lệch cô đều được khán giả yêu thích từ nét diễn chân thật và khắc họa rõ nét hình tượng nhân vật của mình.

Nghệ sĩ Minh Ngọc không chỉ giỏi trong biểu diễn mà còn nổi trội cả về nhận thức chính trị, xã hội. Mới 17 tuổi cô đã được tập thể tin tưởng bầu làm Bí thư Chi đoàn Văn công Nghệ An, 18 tuổi đã là Ủy viên Ban Chấp hành Đoàn Thanh niên ngành Văn hóa Nghệ An và đặc biệt năm 21 tuổi cô đã vinh dự được kết nạp vào hàng ngũ của Đảng Cộng sản Việt Nam (1965). Đến năm 1968, cô được UBND tỉnh Nghệ An đề bạt là Phó Trưởng đoàn Đoàn Chèo Nghệ An. Không phụ sự tin tưởng của cấp trên cũng như anh em cán bộ trong cơ quan, cô đã làm việc hết mình vì sự nghiệp nghệ thuật và được trao tặng nhiều Bằng khen, Giấy khen.

Điều đặc biệt nhất, thiêng liêng nhất và tự hào nhất trong cuộc đời cô đó là được vinh dự đón Bác Hồ về thăm quê Kim Liên vào ngày 09/12/1961, lần đầu tiên được nhìn thấy Bác bằng xương, bằng thịt, niềm vui ấy, cảm xúc ấy vẫn hiện hữu trong cô như mới vừa hôm qua. Cô xúc động kể: “Tối hôm đó, cô và Đoàn được biểu diễn cho Bác và các lãnh đạo đi cùng xem, cô thả hồn vào những câu Ví, Giặm như chưa bao giờ được hát. Kết thúc đêm diễn, Bác đến tặng hoa, kẹo cho anh em nghệ sĩ trong Đoàn”. “Cứ nghĩ, đó là lần duy nhất được gặp Bác và hát cho Bác nghe. Nhưng niềm vui vỡ òa khi Đoàn Văn công Nhân dân Nghệ An lại được vào Phủ Chủ tịch để biểu diễn cho Bác và các đồng chí Trung ương xem vở “Cô gái sông Lam” vào tháng 27/05/1962. Được Bác ân cần thăm hỏi, tặng hoa, quà và được chụp ảnh với Bác, đó là kỷ niệm đẹp nhất, trân trọng nhất không chỉ của riêng cô mà cả của Đoàn Văn công Nghệ An ngày đó”.

Bác Hồ chụp ảnh chung với các nghệ sĩ, diễn viên Đoàn Văn công Nhân dân Nghệ An sau vở diễn "Cô gái sông Lam" ngày 27/5/1962 tại Phủ Chủ tịch. Ảnh tư liệu

Sang năm 1963, Đoàn Văn công Nghệ An lại được Trung ương Đảng điều động ra Hà Nội biểu diễn vở “Cô gái sông Lam” đón Chủ tịch nước Triều Tiên - Kim Nhật Thành. Lần diễn ấy đã để lại ấn tượng sâu sắc cũng như sự cảm phục trong lòng bạn bè quốc tế về một dân tộc Việt Nam với những tấm gương nghĩa liệt, kiên trung, quật cường, bất khuất.

“Trong những năm kháng chiến chống Mỹ, thực hiện nhiệm vụ chính trị “Tiếng hát át tiếng bom”, Đoàn Văn công Nghệ An chia thành hai đội xung kích gấp rút luyện tập những ca khúc, hoạt cảnh, hoạt ca, kịch ngắn... rồi lên đường hành quân vào trận chiến biểu diễn phục vụ bộ đội chiến đấu. Có lần đang say sưa biểu diễn thì có tiếng còi báo động, tiếng đạn, bom dữ dội, đinh tai nhức óc, lúc đó cả đoàn cùng hỗ trợ bê đạn lên các ụ pháo cho các anh bộ đội bắn. Tiếng đạn ầm trời và cô ngã xuống, khi tỉnh lại đã thấy đồng nghiệp và các anh bộ đội đứng bên, ai cũng mừng rỡ nụ cười hòa lẫn giòng nước mắt…”. Giọng cô nghèn nghẹn như sống lại những ngày tháng đó, rồi cô nói: Có trận chiến nào là không có những mất mát thương đau, nỗi đau ấy như cấu vào trái tim người ở lại, nhưng cũng là sức mạnh quyết tâm để tiến về phía trước, là sức mạnh của tình thương, tình đoàn kết của toàn thể các đồng nghiệp, đồng chí dành cho nhau mà mãi mãi không thể nào quên được. Và còn rất nhiều những kỷ niệm trong đời nghệ sĩ mà cô muốn tâm sự nhưng thời gian không cho phép. Cô hẹn sau này có thời gian sẽ chia sẻ nhiều hơn về những trải nghiệm của một nghệ sĩ thế hệ đi trước.

Được biết, năm 1968, cô theo học Đạo diễn Sân khấu tại Trường Nghệ thuật Sân khấu Việt Nam rồi về làm cán bộ phòng Văn nghệ Ty Văn hóa Nghệ An (1971), tham gia giảng dạy tại Trường Văn hóa Nghệ thuật Nghệ Tĩnh (1978) rồi được đề bạt làm Phó Trưởng đoàn - Đạo diễn Đoàn Chèo Nghệ Tĩnh. Đến năm 1982, cô đi thực tập sinh Đạo diễn tại Bungary và trở về làm Giảng viên Trường Đại học Sân khấu Điện ảnh Hà Nội (1989). Là một “lái đò” đưa bao thế hệ sinh viên rời bến, những tâm huyết cô đạo diễn, dàn dựng cho sinh viên học tập và tốt nghiệp để kế tiếp sự nghiệp Nghệ thuật thực sự không nhỏ.

 Cả cuộc đời cống hiến cho nghệ thuật với sự say mê miệt mài và bền bỉ, dẫu chiến tranh gian khổ cũng không chùn bước trước bom đạn; thời bình không quan ngại sự xô bồ của cuộc sống hiện đại, cô đã được tặng thưởng nhiều huân, huy chương: Huân chương Kháng chiến chống Mỹ cứu nước hạng Hai; Huy chương Vàng vai cô Nghệ trong vở chèo “Cô gái sông Lam”; Huy chương vì sự nghiệp Văn hóa, Vì sự nghiệp Giáo dục, Vì sự nghiệp Xây dựng tổ chức Công đoàn và Huy hiệu 50 năm tuổi Đảng. Hiện nay, đã gần tuổi 80 nhưng cô vẫn bền bỉ nuôi dưỡng những mầm xanh của nền Sân khấu kịch hát, góp sức vào việc bảo tồn và phát huy nghệ thuật truyền thống của Dân tộc.