Một công ty Trung Quốc đã sản xuất ít nhất 400 bài báo khoa học giả để. Một nhà nghiên cứu Na Uy tiết lộ. "Điều mới đối với tôi là toàn bộ một bài báo có thể giả mạo! Thật đáng buồn. Tình hình đã đủ tồi tệ ở Trung Quốc, nhưng hóa ra nó tồi tệ hơn nhiều so với tôi nghĩ", “thám tử” Morty nói.

Các công ty mờ ám xuất hiện để sản xuất các bài báo từ đầu đến cuối; từ việc tạo dữ liệu giả và viết các bài báo khoa học đến xuất bản trong một tạp chí quốc tế có uy tín. Họ đã được đặt cho biệt danh "những cối xay giấy". Điều này đã được biết đến trong một vài năm qua, nhưng trong những tháng gần đây, phạm vi đã được mở rộng. Cùng với một nhóm nhỏ các thám tử làm việc không lương đấu tranh cho sự liêm chính của học thuật, "Morty" đã giúp tìm ra nhiều bài báo cùng có liên quan tới một cối xay giấy ở Trung Quốc.

"Tình hình không rõ ràng. Chúng tôi tin rằng những gì chúng tôi tìm thấy cho đến nay chỉ là một phần nhỏ trong sự giả mạo toàn diện, có hệ thống của lĩnh vực nghiên cứu", Morty nói. Anh nghĩ rằng sẽ rất mất thời gian và có thể gặp bất lợi cho sự nghiệp của anh để công khai những nỗ lực và dọn dẹp mớ hổ lốn khác của mọi người. Vì vậy, anh đã sử dụng bút danh "Morty" khi tweet về những phát hiện và nghi ngờ[1], kể cả trong bài viết này.

Thám tử khoa học

Morty làm việc tại một tổ chức nghiên cứu y tế lớn ở Na Uy. Từ năm 2013 anh đã dành phần lớn thời gian rảnh rỗi của mình cho việc làm thám tử khoa học, ngồi trên máy tính tìm kiếm những bài báo với những hình ảnh có vấn đề. Chúng thường không phải là «hình ảnh» theo cách chúng ta hiểu hàng ngày, mà là những minh họa và số liệu cho thấy dữ liệu nghiên cứu y sinh: protein được kiểm tra bằng phương pháp gọi là blot phương Tây, các đặc điểm của các tế bào được đo bằng phương pháp tế bào học dòng chảy và được vẽ vào biểu đồ và tế bào và các mẫu mô hiển thị trong hình ảnh kính hiển vi.

Morty giải thích rằng các bản sao trong đó cùng một hình ảnh được sử dụng nhiều lần, là hình thức sử dụng hình ảnh có vấn đề rõ ràng nhất. Ví dụ, cùng một hình ảnh có thể được sử dụng để minh họa các thí nghiệm khác nhau. "Nếu bản thân hình ảnh không bị thay đổi, đây chỉ có thể là một sai lầm trung thực khi các nhà khoa học đã vô tình sử dụng hình ảnh sai," anh nói. Nhưng cũng có sự giả mạo, bịa đặt và hành vi sai trái hoàn toàn. Ví dụ, một phần của hình ảnh kính hiển vi có thể được xoay, lật và phóng to, sau đó đặt lại vào một hình ảnh khác. "Trong những trường hợp như vậy, không còn nghi ngờ gì nữa," Morty kết luận.

Protein Photoshop

Nhà nghiên cứu tình cờ gặp cối xay giấy Trung Quốc - một công ty sản xuất các bài báo giả. "Trớ trêu thay, tôi đã tìm thấy hai ví dụ đầu tiên trong khi xem xét các bài được chọn ngẫu nhiên để điều tra xem vấn đề sao chép dữ liệu đã giảm chưa," Morty nói.

Anh đã đăng những phát hiện của mình trên PubPeer, một diễn đàn thảo luận cho các nhà nghiên cứu. Anh cũng thảo luận về các ví dụ với nhóm thám tử hình ảnh nhỏ của mình, một nhóm không chính thức, chủ yếu liên lạc qua Twitter. "Một thành viên khác trong nhóm - "Smut", ngay lập tức tìm thấy một số ví dụ tương tự," Morty nói. Các bài báo mà Morty và các cộng sự của anh tin rằng đã được sản xuất bởi cùng một cối xay giấy có một số đặc điểm nổi bật. Nhưng điều rõ ràng nhất là tất cả chúng đều chia sẻ những hình ảnh blot phương Tây tương tự.

Ngồi trước máy tính của mình tìm kiếm thêm các bài báo để thêm vào danh sách của  cối xay giấy, Morty liền tìm thấy thứ gì đó.

"Kiểm tra cái này xem. Nó cho thấy ngay vẻ mờ ám. Thông tin từ blot phương Tây này không có lý. Những dải đó không thể mập như vậy, chúng quá mức. Chúng cũng lan tỏa, đó là một dấu hiệu xấu, khiến tôi nghi ngờ ngay lập tức." Protein được thể hiện dưới dạng các dải màu đen với kích thước, hình dạng và sắc thái khác nhau. Về nguyên tắc, chúng không được đồng nhất.

Với cặp mắt từng quen với việc quét các trang không dừng, Morty và đồng nghiệp nhanh chóng khám phá các mẫu và hình dạng trùng lặp. Sử dụng Photoshop, họ cũng có thể xác định xem các số liệu có tính năng phân biệt khác hay không:

"Nếu chúng ta điều chỉnh độ tương phản, hậu cảnh trở nên rõ ràng hơn. Trong các bài báo của cối xay giấy, chúng ta thấy rằng nền khá giống nhau, cả từ hình này đến hình khác cũng như trên các bài viết khác nhau. Đó là điều không tự nhiên", Morty giải thích.

Bài báo mà anh đang cuộn qua hiện được xuất bản trên Tạp chí Sinh hóa tế bào (Journal of Cellular Biochemistry), một tạp chí tương đối có uy tín. Anh ta chỉ cần tinh chỉnh cái nhìn của mình để xác định rằng bức tranh protein mà anh ta đang điều tra đã được thao tác có chủ ý.

Một tweet của Morty hôm 10/6/2020, viết[2]:

“Our efforts to disclose the Chinese #papermills[3] have not been wasted.
We have inspired the papermills to provide even better forgeries.@SpringerNature @tandfonline @ElsevierConnect @wileyinresearch https://t.co/e4uEmETcJT

— Morty (@mortenoxe) June 10, 2020”

"Morty" đã chọn ẩn danh, nhưng rất tích cực trên twitter dưới bút danh của mình.

Đã quét 60.000 bài báo

Ở phía bên kia Đại Tây Dương, tại San Francisco, một trong những đồng nghiệp của Morty cũng ngồi trước máy tính của cô nhìn chăm chú vào những bài báo có khả năng bắt nguồn từ một cối xay giấy của Trung Quốc. Đã gần nửa đêm, nhưng Elisabeth Bik vẫn còn một số việc phải hoàn thành trước khi cô tắt máy tính. Một trong số đó là một cuộc phỏng vấn với Tạp chí Nghiên cứu Đạo đức. Cô đã từ bỏ công việc là một Nhà khoa học để trở thành một hình ảnh toàn thời gian chưa trả tiền Sleuth, nhưng ngày vẫn không đủ dài.

Thật vất vả khi sống mà không có thu nhập cố định, nhưng bây giờ tôi có thể làm được nhiều hơn cho khoa học hơn khi tôi còn là nhân viên, Bik nói. Năm 2016, cô và hai nhà nghiên cứu khác đã xuất bản một bài báo về sự xuất hiện của sao chép hình ảnh không phù hợp trong hơn 20.000 bài báo nghiên cứu y sinh. Những bài báo này đến từ 40 tạp chí trong giai đoạn 1995-2014. Các hình ảnh có vấn đề là phổ biến đáng báo động, họ kết luận.

"Gần bốn phần trăm các bài báo có chứa các hình ảnh có vấn đề, đặc biệt là liên quan đến blots phương Tây. Ít nhất một nửa trong số các hình ảnh này có các tính năng gợi ý thao tác có chủ ý", Bik nói. Kể từ đó, mắt của Bik đã quét rất nhiều hình ảnh. Cô ước tính rằng hiện cô có tới 60.000 bài báo được thẩm định và tổng cộng 2.000 hình ảnh trùng lặp. "Tôi cho rằng mình có cặp mắt tinh đời cho việc này. Nhiều người nói rằng chúng ta cần phần mềm để sàng lọc các bài báo trùng lặp. Nhưng với tôi, trong nhiều trường hợp, một sự trùng lặp rõ ràng như xác định rằng thứ bạn nhìn thấy trong ảnh là Tháp Eiffel."

Đáng báo động

Trong khi Morty và hai người khác trong nhóm do thám hình ảnh nhỏ là ẩn danh, Elisabeth Bik là người nhân cách hóa công việc của họ. Cô thừa nhận đôi khi từng nghĩ rằng "mình nên làm điều này một cách ẩn danh". Giống như có lần một nhà khoa học hàng đầu Trung Quốc có liên hệ mật thiết với chính phủ chịu trách nhiệm về các bài báo mà cô đang nghi ngờ trên PubPeer. Tuy nhiên, thay vì tạo ra khó khăn cho Bik, chính quyền bất ngờ cho phép truyền thông Trung Quốc thảo luận về vấn đề này. Bản thân nhà nghiên cứu đã trả lời một vài trong số năm mươi bài đăng trên PubPeer và giải thích rằng đã có một sai lầm.

"Nhưng hầu hết các trường hợp dường như liên quan đến thao tác hình ảnh và ông ta không bình luận gì về chúng. Tôi đã liên hệ với khoảng 30 tạp chí. Cho đến nay không có bài báo nào được rút lại", Bik nói. Cối xay giấy đã được phát hiện bây giờ đây có một độ lớn khác. "Tôi đang rung chuông báo động", Bik viết trên Twitter vào cuối tháng 2, để nói với những người theo dõi cô về hơn 400 bài báo được tìm thấy. Cô cũng chỉ ra rằng họ đã tìm thấy hàng tá bài báo khác có thể là của các cối xay giấy khác. "Tôi ngờ là có thể có hàng trăm bài báo nữa", cô tiếp tục. Tại thời điểm tôi viết bài này, số lượng bài báo từ cối xay giấy lớn đã lên tới 439.

Lãng phí thời gian và tiền bạc

Sự quan tâm của Morty về lỗi và gian lận trong nghiên cứu đã được nhắc nhở khi diễn đàn trực tuyến PubPeer được thành lập vào năm 2012. Đồng thời, anh gặp phải trở ngại trong nghiên cứu của chính mình. "Trong các bài viết liên quan, đôi khi tôi nhận thấy những điều kỳ lạ, giống như bức tranh được sử dụng hai lần. Tôi đã nhiều lần cố gắng tái tạo kết quả nghiên cứu của những người khác. Tôi đã dành thời gian và tiền bạc cho việc này, rồi trở nên thất vọng và tức giận", anh nói.

Trong những năm qua, anh đã nhận ra tình hình tồi tệ hơn nhiều so với anh nghĩ. "Việc phát hiện các cối xay giấy cho thấy chúng ta cần những thay đổi cơ bản trong xuất bản khoa học", Morty tuyên bố. Anh cho rằng hệ thống đã thất bại hoàn toàn: Các cơ quan  đã không kiểm tra nghiên cứu của họ. Các nhà thẩm định nên dừng các bài báo trước khi chúng được xuất bản và việc đảm bảo chất lượng của các cơ quan xuất bản học thuật chưa đủ tốt. Theo Morty, Thư viện Y khoa Quốc gia Hoa Kỳ, là người gác cổng cho các bài báo tìm đường vào cơ sở dữ liệu nghiên cứu y học lớn nhất, MedLine và PubMed. Nhưng họ đã để quá nhiều bài báo lọt qua.

Một tweet của Elisabeth Bik ngày 5/7/2020, viết[4]:

I uncovered a set of 121 papers, all using the same images, and almost all published in the same journal.
* @evawxiao @WSJ article here (paywalled): https://t.co/AZ1O0M42QF
* My blog post here: https://t.co/8whEEVSmw6

— Elisabeth Bik (@MicrobiomDigest) July 5, 2020

Khoa học cần một cơ quan giám sát có quyền lực

Elisabeth Bik tin rằng minh họa không phù hợp nói chung là một vấn đề lớn.

"Nghiên cứu mới dựa trên nghiên cứu trước đó bằng cách tham khảo các bài báo được xuất bản. Các bài báo giống như những viên gạch trong một tòa nhà. Nếu một viên nào đó không vững chắc, toàn bộ tòa nhà có thể sụp đổ", cô ví von.

Trường hợp cối xay giấy đã khiến cô quan tâm nhiều hơn đến nghiên cứu nói chung, và bây giờ cô lo sợ rằng một phần lớn, chưa biết của dữ liệu nghiên cứu là hoàn toàn bịa đặt. Trong khi đó, các thám tử minh họa bắt gặp một thao tác ngày càng tinh vi rất khó phát hiện. Bik và Morty cho rằng cần có những nỗ lực lớn để ngăn chặn các cối xay giấy ở Trung Quốc và đưa toàn bộ lĩnh vực nghiên cứu trở lại đúng hướng. Họ hy vọng sự đóng góp của mình có thể nâng cao nhận thức về việc này.

"Tôi muốn chỉ ra các cơ quan xuất bản làm ít như thế nào để giải quyết tình hình. Cách đây vài năm, tôi đã báo cáo các lỗi có thể xảy ra trong tổng số 800 bài viết. Chỉ một phần ba trong số đó được sửa chữa hoặc rút lại. Tôi thường dành vài giây để khám phá những điều này, vì vậy không cần phải mất năm năm để đi đến kết luận", Bik nói.

Cô kêu gọi các biên tập viên can đảm hơn, không chỉ nghiêm túc thổi còi mà còn chịu trách nhiệm dọn dẹp. Các bài báo được xuất bản phải được xem xét với một con mắt nghiêm khắc. Nhưng quan trọng hơn cả - các tạp chí phải thuê người chuyên nghiệp để quét các bài báo có các minh họa có vấn đề trước khi xuất bản. "Bằng cách này, các vấn đề có thể được giải quyết - hoặc các bài báo có thể bị từ chối, trước khi các nhà khoa học khác nhìn thấy chúng và cố gắng sao chép chúng", Bik nói.

Morty cho rằng cần có một cơ quan giám sát ở cấp cao nhất. Cơ quan đóvẽ Parallels cho WADA trong thể thao, Cơ quan chống doping thế giới."Chúng tacần một tổ chức quốc tế độc lập, nhưng có tiền và quyền lực, có thể yêu cầu rút lại và loại bỏ các tạp chí rác."Để vượt qua trào lưumà các cối xay giấy Trung Quốc đại diện, các biện pháp cứng rắn cần được sử dụng, anhtin tưởng.

"Các tạp chí nên ngừng chấp nhận tất cả các bài báo từ Trung Quốc trong một thời gian, để báo hiệu cho chính quyền ở Trung Quốc rằng họ cần phải làm sạch. Một cách tiếp cận như thế này cũng sẽ ảnh hưởng đến một số nhà nghiên cứu trung thực, nhưng tình hình rất tệ là các biện pháp quyết liệt được cần. "

Wiley tăng cường hoạt động sàng lọc

Cơ quan xuất bản khoa học Wiley sở hữu một số tạp chí đã xuất bản các bài báo từ các cối xay giấy Trung Quốc. Wiley nhấn mạnh cam kết duy trì một dữ liệu nghiên cứu có trách nhiệm và bảo vệ niềm tin của công chúng vào khoa học. “Chúng tôi sẽ nghiên cứu tính liêm chính một cách nghiêm túc, điều tra tất cả các khiếu nại về dữ liệu hoặc minh họa sai theo hướng dẫn của COPE (viết tắt của Ủy ban về Đạo đức Xuất bản), Wiley tuyên bố trong một email gửi Tạp chí Nghiên cứu Đạo đức.

Trong một số tạp chí do Wiley xuất bản, minh họa đã được sàng lọc. Wiley hiện đang lên kế hoạch cho một dịch vụ sàng lọc với ít nhất hai tạp chí liên quan đến cối xay giấy: Tạp chí Sinh hóa tế bào (Journal of Cellular Biochemistry) và Tạp chí Sinh lý học tế bào (Journal of Cellular Physiology).

NLM nói rằng họ sẽ coi trọng vai trò của mình

Thư viện Y khoa Quốc gia (NLM) phụ trách MEDLINE, một cơ sở dữ liệu thư mục chứa hơn 25 triệu tài liệu tham khảo cho các bài báo trong tạp chí khoa học đời sống. NLM cũng duy trì công cụ tìm kiếm miễn phí PubMed, chủ yếu truy cập MEDLINE.

Tạp chí Nghiên cứu Đạo đức yêu cầu NLM bình luận về vai trò của họ trong việc giữ cho tiếng nói của tư liệu khoa học và những gì được thực hiện để phát hiện ra sự giả mạo, ngụy tạo và hành vi sai trái. Chúng tôi cũng đã hỏi liệu NLM có đồng ý với tuyên bố của "Morty" rằng NLM đã để quá nhiều bài báo lọt qua không.

Trong một email, NLM đã trả lời "họ thực hiện nghiêm túc vai trò của mình trong việc cung cấp quyền truy cập vào thông tin sức khỏe đáng tin cậy cho các nhà nghiên cứu, bác sĩ lâm sàng và công chúng". Họ cũng "dựa vào một bộ quy trình mạnh mẽ để đảm bảo chất lượng của các tài liệu mà họ thu thập và cung cấp thông qua các dịch vụ như PubMed và PubMed Central (PMC)".

Theo e-mail, chuyên gia tư vấn xem xét chất lượng khoa học và biên tập của một tạp chí để lựa chọn PMC, và đưa ra khuyến nghị cho NLM. "Đánh giá chất lượng khoa học cho PMC tập trung vào sự chặt chẽ khoa học của các bài báo được kiểm tra."

Theo NLM, các tạp chí được chọn cho PMC có thể được xem xét bởi Ủy ban Cố vấn liên bang bao gồm các chuyên gia bên ngoài về khoa học y sinh và truyền thông học thuật. "Các khuyến nghị dựa trên nội dung khoa học, chất lượng, tác động, chính sách biên tập và phạm vi của tạp chí."

Chúng tôi cũng đã yêu cầu NLM bình luận về việc phát hiện ra các cối xay giấy Trung Quốc nhưng không nhận được trả lời.

Các cối xay giấy Trung Quốc

• Biệt danh của các công ty sản xuất các bài báo nghiên cứu giả mạo.
• Các bài báo được viết bằng tiếng Anh và được xuất bản trên các tạp chí tương đối có uy tín từ, trong số đó có các cơ quan xuất bản lớn Wiley và Elsevier.
• Cơ sở cho các cối xay giấy dường như là các quy tắc nghiêm ngặt từ chính quyền Trung Quốc về số lượng ấn phẩm, bao gồm cả các bác sĩ lâm sàng không thực sự nghiên cứu.
• Các bài viết được quảng cáo công khai thông qua các dịch vụ mua và bán.
• Một mạng lưới không chính thức của các thám tử hình ảnh "Morty", "Smut", "Tiger" và Elisabeth Bik đã tiết lộ cối xay giấy lớn nhất cho đến nay (439 bài báo được xác định cho đến nay). Jennifer Byrne và Jana Christopher cũng đã phát hiện ra cùng một cối xay giấy, độc lập với đội ngũ này.
• Hiện chưa rõ ai đang điều hành các cối xay giấy.

Lê Lam  (dịch)

Nguồn: https://bit.ly/38VtXKV