4. Tây Du Ký Có Bài Lão Tôn Phật Không?

Thỉnh thoảng cũng không tránh khỏi có người nghĩ rằng: “Trong Tây Du Ký, Ngô Thừa Ân đã mạnh mẽ bài bác, nhạo báng đạo Lão, đã biến hình thành đạo tu Tiên, dưới nhiều hình thức, từ nhẹ nhàng đến sống sượng, thô bạo để đề cao Phật Giáo...” ^([1])

Đạo Lão có nhiều trường phái, trong đó không tránh khỏi những biến tướng rơi vào chỗ mất chân truyền hay tông chỉ vô vi thanh tịnh của đạo Lão. Trong Tây Du Ký, Ngô Thừa Ân nếu có bài bác, chính là bài bác khía cạnh mê tín dị đoan, câu chấp hình danh sắc tướng của các đạo sĩ.

Ngô Thừa Ân thực ra rất tôn trọng và hiểu đúng chân truyền nội đơn (tịnh hay thiền) của Lão Giáo. Theo đó, đạo giải thoát phải thực hành từ chính trong thân hành giả, ngoài thân không có đạo giải thoát. Đạo Lão dùng thuật ngữ nội dược 内藥(internal elixir) để ám chỉ lý này. Nếu lầm lẫn tưởng rằng có thể bào chế ngoại dược (external elixir) để làm thuốc trường sinh bất tử là rơi vào bàng môn tả đạo.^([2])

Thử nêu thí dụ tiêu biểu, Hồi thứ Bốn Mươi Bốn và Bốn Mươi Lăm kể việc Ngộ Không, Bát Giới, Sa Tăng vào quán Tam Thanh, dẹp hết các cốt tượng trên bệ thờ đi; khi các đạo sĩ mê muội quỳ lạy xin “kim đơn” để được trường sinh bất tử, ba anh em bèn hội ý chớp nhoáng và hào phóng ban cho ngay mấy bình nước tiểu! ^([3])

Nếu vin vào sự việc này rồi đề quyết Ngô Thừa Ân báng bổ đạo Lão thì chẳng khác nào mượn cớ Thiền Sư Đan Hà Thiên Nhiên (738-824) đời Đường chẻ tượng Phật nơi chùa Huê Lâm, đất Trường An, để kết án Thiền Sư hủy báng Phật, phạm tội đại ác nghịch.

Cũng vậy, nếu chấp cứng vô mặt chữ truyện Tây Du, thì khi đọc Hồi thứ Mười Sáu, tới đoạn các sư chùa Quan Âm dở trò ma giáo, tự đốt chùa mình vì mong cướp đoạt cà sa báu của Đường Tăng,^([4]) hay khi đọc Hồi thứ Hai Mươi Ba, thấy Bát Giới tuyên bố với Tề Thiên một câu xanh rờn rằng: “Người ta thường nói hòa thượng là con ma háo sắc.” ^([5]) thì biết đâu chừng thiên hạ cũng dám chụp mũ Ngô Thừa Ân là bài Phật tôn Lão lắm chứ.

Cho nên khi đã thấu đáo chỗ nghịch thường này ở truyện Tây Du thì tức khắc cũng sẽ hiểu vì sao trong lúc triết gia Đức Friederich Wilhelm Nietzsche (1844-1900) bị chụp mũ là chống Chúa, chống Ki Tô Giáo, thì một triết gia Đức khác là Karl Theodor Jaspers (1883-1969) vốn một lòng sùng tín Chúa lại quả quyết rằng chỉ có những ai đọc Nietzsche hời hợt ở bề ngoài mới dám bảo rằng Nietzche bài xích Chúa.^([6])

Trong Tây Du Ký, thường thường cứ mở đầu một hồi lại dẫn hai câu thơ đậm nét khẩu quyết hành thiền của đạo Lão. Chẳng hạn:

Ngoại đạo mê chân tính,

Nguyên thần giúp bản tâm.^([7])

Trẻ thơ hỏi mẹ tà hay chính,

Kim, Mộc thăm dò rõ thực hư.^([8])

Trẻ thơ bỡn cợt lòng thiền rối,

Vượn cắp đao về Mộc Mẫu trơ.^([9])

Yêu ma lừa bản tính,

Nhất thể bái chân như.^([10])

Ngoài ra vẫn có nhiều bài thơ dài mô tả thuật luyện đan (thiền) của đạo Lão. Thí dụ tiêu biểu là chín câu thơ trích trong bài thơ dài ở Hồi thứ Hai Mươi Hai như sau:

Nhân thử tài đắc ngộ chân nhân

Dẫn khai Đại Đạo kim quang lượng

Tiên tương Anh Nhi, Xá Nữ thu

Hậu bả Mộc Mẫu, Kim Công phóng

Minh Đường thận thủy nhập Hoa Trì

Trùng Lâu can hỏa đầu tâm tạng

Tam thiên công mãn bái Thiên nhan

Chí tâm triều lễ Minh Hoa hướng

Ngọc Hoàng Đại Đế tiện gia thăng.^([11])

Bản dịch tiếng Việt rút lại còn tám câu như sau:

Thế rồi gặp được vị chân nhân,

Đạo lớn truyền cho sáng cõi lòng.

Trước thu Anh Nhi và Xá Nữ,

Sau thả Mộc Mẫu Với Kim Công.

Nước thận từ mi về đầu lưỡi,

Lửa gan từ thận xuống tâm nang.

Ba nghìn công trọn lòng theo lễ,

Lên điện Minh Hoa lạy Ngọc Hoàng.^([12])

Bài thơ này không thể hiểu theo mặt chữ. Anh Nhi, Xá Nữ, Mộc Mẫu, Kim Công, Minh Đường, thận thủy (nước thận), Hoa Trì, Trùng Lâu, can hỏa (lửa gan), v.v... đều là thuật ngữ thiền đạo Lão mà những ai đã đọc Thượng Thanh Huỳnh Đình Nội Cảnh đều gặp đi gặp lại trong ba mươi sáu chương kinh. Đây là một trong những bài thơ loại khẩu quyết luyện kim đơn của hành giả đạo Tiên.

Anh Nhi 嬰兒(trẻ sơ sinh) là kết quả của luyện tinh hóa khí (ngọc dịch hoàn đan 玉液還丹) tại hạ đan điền (ở dưới rún). Ngọc dịch là nước thận, theo nguyên khí bốc lên mà vào tim, từ tim qua trung đan điền rồi quay về hạ đan điền. Đó là hoàn đan.

Xá Nữ 姹女(thiếu nữ tuổi trăng tròn) ám chỉ tâm (tim). Các đạo sĩ luyện ngoại đan dùng hống (thủy ngân, Hg) và diên (chì, Pb) làm dược liệu, gọi hống là Xá Nữ, gọi diên là Kim Công 金公 (cha kim). Theo ngũ hành, Kim sinh Thủy nên làm cha Thủy, vậy gọi là Kim Công.^([13])

Minh Đường 明堂 là một trong chín cung nằm trong đầu não. Từ giữa hai chân mày đi vào một thốn 寸 (khoảng 3,33 cm) là Minh Đường.

Phép tu Tiên phải luyện tinh hóa khí. Tinh (sperm) sinh ra từ một lỗ giữa hai quả thận. Cái lỗ này gọi là Hoa Trì 華池(cái ao chứa tinh hoa của con người).

Trùng Lâu 重樓là cổ họng (yết hầu). Tu Tiên có thuật nuốt nước miếng xuống Trùng Lâu.

Câu “Nước thận từ mi về đầu lưỡi” chính là dạy uốn cong đầu lưỡi để tạo ra tân dịch (nước miếng) lúc hành thiền.^([14])

Ngô Thừa Ân rõ ràng rất tôn trọng đạo Lão, coi Lão là chánh pháp ngang hàng với Nho, Phật. Tây Du Ký kể rằng tại chùa Lôi Âm, khi trao kinh Phật cho Đường Tăng, Phật Tổ Như Lai dặn dò: “Cái thử nội hữu thành Tiên liễu đạo chi ảo diệu.” Nghĩa là: Trong đó có phép mầu đắc đạo thành Tiên.^([15])

Vì cho Nho, Thích, Lão đồng đẳng, xếp chung một bảng giá trị, nên khi trao kinh cho Đường Tăng thì Phật Tổ cũng dạy: “Tuy vi ngã môn chi quy giám, thật nãi Tam Giáo chi nguyên lưu.” Có nghĩa rằng: Tuy là giới luật cửa Phật ta nhưng thật sự cũng là nguồn dòng Tam Giáo.^([16])

Quả thực bao hàm trong Tây Du Ký là dòng tư tưởng Tam Giáo đồng tông hay đồng nguyên. Ngô Thừa Ân và Tây Du Ký bất hủ là do nhiều yếu tố, nhưng thiết tưởng phần lớn cũng vì tác giả truyện Tây Du đã có tư tưởng rất trong sáng, đã siêu vượt lên mọi xu hướng độc tôn về triết giáo.

16-7-1993

Bổ túc 28-6-2010