PHẦN TUYỂN THƠ

Trải qua một thời gian dài kể từ ngày thống nhất đất nước thế nhưng thơ Thanh Tâm Tuyền vẫn vắng bóng trên văn đàn. Nhiều thế hệ độc giả không được biết đến một tinh thần Dionyso mới mẻ.

Các tác phẩm được sử dụng từ trang web văn học www.thivien.net có đối chiếu với bản in trên trang web: www.talawas.org.

Ở đây tôi là vị hoàng đế đầy đủ quyền uy (1)
bởi vì người vào trong đất đai của tôi (2)
người hoàn toàn tự do
để cai trị tôi có những luật lệ tinh thần mà người phải thần phục
nếu người muốn nhập lãnh thổ (3)
người hoàn toàn tự do
và có thể ném cuốn sách ra cửa sổ

(Nguồn: Thanh Tâm Tuyền, Tôi không còn cô độc, Người Việt xb. In tại nhà in Hợp Lực xong ngày 15-10-1956, Bản in trên trang web: www.thivien.net)

 chú thích: (1), (2), (3).

 bản này có khác bản in trên trang web: www:talaws.org về cách xuống dòng, chấm câu ở dòng 1,2,4:

Ở đây tôi là vị hoàng đế đầy đủ quyền uy. Bởi vì người vào trong đất đai

của tôi.

(...)

để cai trị tôi có những luật lệ tinh thần mà người phải thần phục nếu người muốn nhập lãnh thổ.

(Chúng tôi cho rằng đây có thể là do lỗi in ấn, và tin tưởng vào bản in của trang web: www.thivien.net)

Phục sinh (1)

tôi buồn khóc như buồn nôn
ngoài phố
nắng thủy tinh
tôi gọi tên tôi cho đỡ nhớ
thanh tâm tuyền
buổi chiều sao vỡ vào chuông giáo đường
tôi xin một chỗ quỳ thầm kín
cho đứa nhỏ linh hồn
sợ chó dữ
con chó đói không màu

tôi buồn chết như buồn ngủ
dù tôi đang đứng trên bờ sông
nước đen sâu thao thức
tôi hét tên tôi cho nguôi giận
thanh tâm tuyền
đêm ngã xuống khoảng thì thầm tội lỗi
em bé quàng khăn đỏ ơi (2)
này một con chó sói
thứ chó sói lang thang

tôi thèm giết tôi
loài sát nhân muôn đời
tôi gào tên tôi thảm thiết
thanh tâm tuyền
bóp cổ tôi chết gục
để tôi được phục sinh

từng chuỗi cuộc đời tiếp nối
nhân loại không tha thứ tội giết người
bọn đao phủ quỳ gối
giờ phục sinh

tiếng kêu là kinh cầu
những thế kỷ chờ đợi

tôi thèm sống như thèm chết
giữa hơi thở giao thoa
ngực cháy lửa
tôi gọi khẽ
em
hãy mở cửa trái tim
tâm hồn anh vừa sống lại thành trẻ thơ
trong sạch như một lần sự thật

(Nguồn: Thanh Tâm Tuyền, Tôi không còn cô độc. Người Việt xb. In tại nhà in Hợp Lực xong ngày 15-10-1956, Bản in trên trang web: www.thivien.net)

Chú thích:

(1) “Phục sinh” là người chết sống lại từ cõi chết (khác với luân hồi hay đầu thai kiếp khác). Theo giáo lí công giáo: “Sống lại là gì ? Trong sự chết, linh hồn lìa xa thân xác, xác con người ta sẽ hư nát trong khi linh hồn tới gặp Thiên Chúa và chờ đợi tới lúc tái hiệp nhất với thân xác được tôn vinh của mình. Với sức Toàn năng của mình, Thiên Chúa sẽ vĩnh viễn trả lại sự sống bất diệt cho thân xác chúng cách kết hiệp chúng với linh hồn của chúng ta do quyền năng của Chúa Giêsu Phục Sinh”.

(2) “em bé quàng khăn đỏ”: Gợi câu chuyện cổ tích gốc Ý được kể bởi anh em nhà Grim

Định nghĩa một bài thơ hay

hơn một loài quạ đen khủng khiếp
cánh màn trắng ngón tay lo âu vuốt mắt
hãy đánh rơi vào buổi chiều của trời
một cuộc đời tròn như hạt cốm
mùa thứ ba trong năm nhỏ sữa
may mắn như bài thơ gồm những âm trắc đồng tình

cần thêm vào tam đoạn luận
người là phải chết
mày là một người vậy mày phải chết
một yết thị
các con hãy ngủ tim những người thân yêu
cuộc hành trình thiêng liêng đi mãi bằng dòng máu

hoàn thành bao nhiêu tác phẩm
chỉ để sau rốt kết luận một lời
anh hãy từ biệt mọi người bằng tác phẩm của anh

một câu thơ hay tự nhiên như lời nói
bài thơ hay là cái chết cuối cùng

giã từ cái gường cái bàn cái ghế
một người hai người và ba người

một người hai người và ba người

(Nguồn: Thanh Tâm Tuyền, Tôi không còn cô độc, Người Việt xb. In tại nhà in Hợp Lực xong ngày 15-10-1956. Bản in trên trang web:www.thivien.net)

Bài thơ chữ số

Tặng Mai Thảo

 
Bát ti: 14-7
89
mùa thu tháng 8
19-45
phẫn nộ bừng bừng nắm tay khăng khít
19-12-46
con số những người đã chết hiện thành
nhục nhã 20-7-54
và 17
như kia 38
khắc sâu tâm khảm
những dãy số vô nghĩa đến đớn đau
80
13
17-6-30
2.000.000
còn những lượng không sao nói được
vỡ Bát ti
trang tự do tuyên ngôn quyền người hớn hở
tung xích cùm
tổ quốc thân yêu cười vui lạ
trả bằng hơi thở trái tim
nhận mình làm số không
người mến thương thành vô lượng
đất nước đẹp bao la
hãy nhớ 10 năm
đừng lầm lỡ 45
tin từ bây giờ 55 hi vọng
mất hôm nay 36
Hà Nội kinh hoàng
lực lượng ngày mai dấy lên
ghi tình yêu không chữ số

(Nguồn: Thanh Tâm Tuyền, Tôi không còn cô độc, Người Việt xb. In tại nhà in Hợp Lực xong ngày 15-10-1956. Bản in trên trang web: www.thivien.net)

Tình yêu giữa đám đông

Tà áo màu kết hoa mở hội
hôm qua với hôm nay cầm tay
trảy ngả công trường trùng điệp
đẹp những bình minh mai mốt
hi vọng xếp hàng giăng giăng
mắt ai cười sao vỡ
anh đi trong đoàn thể
chênh vai bạn đường ngất ngây
bặm môi nắm tay
chào đón chào đón cuộc đời sáng lóa
mắt ai cười sao vỡ
đèn trăng rung sóng xô
tóc em mạnh gió rừng
bước vững băng băng
phất bay màu áo chói
anh yêu rồi em ơi
anh đi trong đoàn thể
em ngược nẻo nghiêng nghiêng
thác vui oà rộn rã
anh yêu rồi em ơi
đẹp những bình minh mai mốt
chào đón chào đón cuộc đời sáng loá

(Nguồn: Thanh Tâm Tuyền, Tôi không còn cô độc, Người Việt xb. In tại nhà in Hợp Lực xong ngày 15-10-1956. Bản in trên trang web: www.thivien.net)

Của Duy Thanh

Những rừng gió kể chuyện bể khơi
trời của mây của mùa thu
những chuyến đi xa không hành lý
hành trình tới Paris
suốt đời người
không muốn nhớ tiếng thì thào thăm hỏi
móng tay níu chặt hơi sương khói
ai thổi cơm chiều hay thiêu hủy tâm tình

hồn tôi đứng thành tượng
mình trần
không bắp thịt
trận bão cơn điên xô ngã
ấy mùa đông
và một phiến đá xanh

(Nguồn: Thanh Tâm Tuyền, Tôi không còn cô độc. Người Việt xb. In tại nhà in Hợp Lực xong ngày 15-10-1956, Bản in trên trang web: www.thivien.net)

 Chim

tặng Nguyễn Sỹ Tế

 
Đêm giao thừa thế kỷ mưa rơi sao
mái sáng đường nằm chiêm bao biển giận dỗi
bàn tay mây mắt trăng môi nhiệt đới
chiến tranh còn những khoảng đất hoang
cửa sổ đập lên cao cánh chim én mùa xuân
ôm vào lòng bãi cỏ vườn hoa bầy sao rụng

ai hỏi anh ngoài hàng dậu
lãng mạn lập thể siêu thực dã thú đa đa
tôi mở những trái cây vườn nhà
cử chỉ trữ tình tinh khiết
những bước đi văn nghệ chim sẻ
mùa ngói nâu dựng vực mắt nâu

tôi ru chim ngủ trong cổ họng
mặt trời kêu xuống thái dương những màu ánh sáng thơm
tim kinh ngạc
đời tạo câu cười thiên nhiên mai
hy vọng đứng ra ngoài ô ngục ngực bâng khuâng
lần gặp gỡ thứ nhất

rồi kỷ niệm kim khí thuỷ tinh hành hạ
đau xé trời đêm không sao bánh máy quay vũ khí
tôi chối từ giam cầm chim đẹp trong rừng tóc
dù tiếng hót đã chọn mấy hàm răng
người bộ hành cô đơn chờ đêm để lên đường
về quá khứ
chim bay vào trận mưa sao

(Nguồn: Thanh Tâm Tuyền, Tôi không còn cô độc. Người Việt xb. In tại nhà in Hợp Lực xong ngày 15-10-1956, Bản in trên trang web: www.thivien.net)

Vĩ tuyến

Nói thầm với nhau
bằng bàn tay

người nằm đường ngăn trên trán đau

nói thầm với nhau
bằng vuốt ve

người nằm đường ngăn tim rách nát

nói thầm với nhau
bằng giận dữ

người nằm đường ngăn chém thịt da

nói thầm với nhau
bằng thân thể
nói thầm với nhau
bằng yêu thương
nói thầm với nhau
thật đằm thắm

cuộc đời nhược tiểu cuộc đời nhược tiểu

nói thầm với nhau
dù vĩ tuyến

(Nguồn: Thanh Tâm Tuyền, Tôi không còn cô độc. Người Việt xb. In tại nhà in Hợp Lực xong ngày 15-10-1956, Bản in trên trang web: www.thivien.net)

Lệ  đá xanh

tôi biết những người khóc lẻ loi
không nguôi một phút
những người khóc lệ không rơi ngoài tim mình
em biết không
lệ là những viên đá xanh
tim rũ rượi

đôi khi anh muốn tin
ngoài đời chỉ còn trời sao là đáng kể
mà bên những vì sao lấp lánh đôi mắt em
đến ngày cuối

đôi khi anh muốn tin
ngoài đời thơm phức những trái cây của thượng đế
mà bên những trái cây ngọt ngào đôi môi em
nguồn sữa mật khởi đầu

đôi khi anh muốn tin
ngoài đời đầy cỏ hoa tinh khiết
mà bên cỏ hoa quyến rũ cánh tay em
vòng ân ái

đôi khi anh muốn tin
ôi những người khóc lẻ loi một mình
đau đớn lệ là những viên đá xanh
tim rũ rượi

(Nguồn: Thanh Tâm Tuyền, Tôi không còn cô độc. Người Việt xb. In tại nhà in Hợp Lực xong ngày 15-10-1956, Bản in trên trang web: www.thivien.net)

Mưa ngủ

tặng Trần Thanh Hiệp

 
Tôi đứng nhìn mưa bên sông, mưa nửa dòng nước. Ôi nếu được ngủ dưới mái tranh, mùi đất bốc mưa mới đầu mùa ấm phổi hơn một hơi thuốc lá.

Tôi sẽ đưa em về bên ấy, nền nhà ẩm và em chân đất. Từ bỏ thành phố nhà máy xe điện xe buýt ánh đèn ngã tư. Tôi can đảm như thế. Con đường vào làng men chân đê hoa cỏ hoang dại nói tâm hồn những vật những người sắp gặp. Em đi thăm vườn trái cây và em có thể bắt đầu làm việc. Ngực trần không vướng víu anh thấy anh với hơi thở với bầu trời với cây màu đất là một.

Mưa bên kia sông mưa nửa dòng nước
ta thương cô mình như bước nhớ chân
hoa dù tàn muôn vạn nghìn lần
lòng ta vẫn chỉ một lần thương yêu

Hồn nhiên tôi trở thành thi sĩ ca dao nhẹ những nhát cuốc đầu xới lần áo mỏng ruộng đồng.
Những chuyến đi xa theo mưa về ngủ mái rạ. Đêm hiền lành, có lẽ từ một cửa bể bến sông quán rượu. Những người bạn hứng mưa vào lòng tay, giọt mưa đẹp như mắt ngủ, rất xa không hề cách. Tôi sẽ đưa em về ngủ bên sông, tâm hồn là cánh đồng chưa khai phá. Tôi sẽ mời anh về nghe mưa trên vừng trán vô tư, giác quan mở những ngõ lạ xuống linh hồn. Chúng ta ngủ ngoài mưa như mơ ngủ.

Một ngày, tôi theo anh ra thành thị để chọn một màu hoa dã thú một hơi thở tự do.
Hồn nhiên tôi trở thành thi sĩ ca dao
Đêm hôm qua mưa luồn mái rạ
mưa ngủ cùng những kẻ cô đơn
bao nhiêu xa cách không sợ bằng giận hờn
đừng giận anh em hỡi mưa trời còn thương anh

(Nguồn: Thanh Tâm Tuyền, Tôi không còn cô độc. Người Việt xb. In tại nhà in Hợp Lực xong ngày 15-10-1956, Bản in trên trang web: www.thivien.net)

Hoa

Tại sao em thích gọi tên hoa
nào ngày mai của chúng ta buông từng cánh
xuống vai trần
viền cỏ
bồng tóc nâu
em sẽ gọi tên anh
mùa hoa hôm nay
nhưng thời gian đã ngã vào lòng vô định
chút sữa huệ ấm đời thiếu tiếng chim
cánh hồng ngọt không gian tàn phá
những thời gian không rời nhau mang đến bao nhiêu mưa
dạy em yêu phía sau cửa sổ
thiếp điên trong chuỗi dài giấc ngủ
rất vui

hoa nào không mang tên
chỉ là nét rối bời trên bức họa
màu sắc nhòa
anh đã vẽ vào em
vào giấc mơ chập chờn lên tiếng hát

những cánh hoa cười rũ
xếp hàng tên chúng ta

(Nguồn: Thanh Tâm Tuyền, Tôi không còn cô độc. Người Việt xb. In tại nhà in Hợp Lực xong ngày 15-10-1956, Bản in trên trang web: www.thivien.net)

Một bài thơ

Người tài xế mặc áo đen
chiếc xe hàng vắng
mưa xứ nắng buồn dậy muộn
tình nhân thở dĩ vãng vuốt ve
không đa đa siêu thực
thẳng thắn
khởi từ ca dao sang tự do

(Nguồn: Thanh Tâm Tuyền, Tôi không còn cô độc, Người Việt xb. In tại nhà in Hợp Lực xong ngày 15-10-1956. Bản in trên trang web: www.thivien.net)

Kêu gọi

Bài thơ chưa thành mở ngỏ
người nào đọc trộm rồi

hôm qua là bóng tối
hôm nay là ngày mai
tôi ngồi trên bãi biển
trời thì xanh
mây bông bênh
sóng dữ cũng thành hiền
thuyền căng buồm lại bến
cá ngon chật khoang
anh bạn chài trần ngực
tôi vẽ chữ Tự do
mọi người cười ào ạt

tôi ngừng xe giữa lối
ném lời hát lên đầu
em bé trên đồi hoa
rỡn xong về vườn nhà
ông bà em thường kể
chúng nó lôi người hành hình giữa chợ
cướp hết đồng cỏ riêng
thân trâu ngựa kéo cày
ở đây còn ai không tự do

Tôi gặp người trại chủ Ðông Âu
được biếu ổ bánh mì
vàng bắp tay thân mật
màu rượu đỏ tấm lòng
ngày trước suối không đủ nước chảy vào làng
vựa thóc trống hoang
tôi gửi ông hình ảnh Tự do về các bạn
qua đêm ngủ giữa lúa đầy
tôi còn ghé Bình-Nhưỡng
thăm sức khoẻ Cao Ly
chúng nó nằm dưới nền nhà vừa dựng
trên cao tôi nhòm Hà Nội
những nét Tự do lồ lộ mặt đường
ấy chữ những người thân yêu tù tội
kêu gọi chúng tôi
làm lại nhà tranh thoáng ngang biệt thự
người giàu thân thiết kẻ nghèo
chia nhau từng tấm áo
tôi khắc Tự do vào mỗi tâm hồn

hôm qua là bóng tối
hôm nay là ngày mai
bài thơ chưa thành mở ngỏ
người nào đọc trộm rồi
hãy mời anh viết nối

(Nguồn: Thanh Tâm Tuyền, Tôi không còn cô độc. Người Việt xb. In tại nhà in Hợp Lực xong ngày 15-10-1956, Bản in trên trang web: www.thivien.net)

Nhịp ba

tặng Doãn Quốc Sỹ

Ngực anh thủng lỗ đạn tròn
lưỡi lê thấu phổi
tim còn nhảy đập
nhịp ba nhịp ba nhịp ba
tình yêu tự do mãi mãi
anh về ngã xuống vườn nhà
cây liền kết trái
hoa rụng tơi tơi ủ xác
anh chạy nhịp hai qua cách trở
mắt bừng
thống nhất tự do
ngoài xa thành phố
bánh xe lăn nhịp ba
áo màu xanh hớn hở
nhát búa gõ
lòng máy quay
cửa nhà thi nhau lớn
nhịp ba nhịp ba nhịp ba
tình yêu tự do mãi mãi
sông bồi phù sa
ruộng lúa trổ hoa
núi cao uốn cây rừng
nhịp ba nhịp ba nhịp ba
tình yêu tự do mãi mãi
đất nước ào ào vỗ nhịp
triều biển chập chùng
Hà Nội Huế Sài Gòn
ôm nhau nức nở
có người cầm súng bắn vào đầu
đạn nổ nhịp ba
không chết
anh ngồi nhỏm dậy
khoẻ mạnh lạ thường
bước ai thánh thót
nhịp ba
tình yêu
tự do
mãi mãi
tình yêu tự do mãi mãi
tình yêu tự do
mãi mãi anh ơi

(Nguồn: Thanh Tâm Tuyền, Tôi không còn cô độc. Người Việt xb. In tại nhà in Hợp Lực xong ngày 15-10-1956, Bản in trên trang web: www.thivien.net)

Tình cờ

Hai người yêu nhau rất tình cờ
như trên cùng một toa xe lửa
tàu chạy qua cầu nghe tiếng sắt và tiếng nước trôi mau
nhìn về đốm lửa yếu thành phố trên sông
thành phố trẻ thơ tiêu điều ru dưới những bầu trời xấu
của lòng tin phủ tro
hãy yêu nhau rất tình cờ
như mặt trăng may mắn thoát ra ngoài vòm mây
chiếc đầu máy mệt nhọc dừng lại một ga nhỏ
với một ngọn đèn đêm
một người giữ ga già mặt đồng hồ kim không chuyển động
và rừng khuya không tiếng vang

tôi tự hỏi sự tình cờ nào đưa chúng ta gần nhau
khi chúng ta cùng nghẹn ngào
quá khứ chết đi không một lời than tiếc
hôm nay thiếp dưới lần chăn gai
và ngày mai ngày mai bơ vơ như đứa trẻ trong cơn oanh tạc
tôi tự hỏi sự tình cờ nào đưa chúng ta gần nhau

(Nguồn: Thanh Tâm Tuyền, Tôi không còn cô độc. Người Việt xb. In tại nhà in Hợp Lực xong ngày 15-10-1956, Bản in trên trang web: www.thivien.net)

Bến tàu

Chập chùng bờ hàng hoá
người thủy thủ già
xuống bến tàu
sớm mai
biển tím thổi gió mặn vào sông
thành sắt đỏ hoen
thuyền đi giữa dòng không cột buồm
người nào ra khơi hôm nay

người thủy thủ già
ôm chặt đứa em trai
hắn vừa xuống trên chuyến tàu đổ bến
cùng ba nghìn bạn hữu
vượt trùng dương không phiêu lưu

rưng rưng bắp tay hải cảng
say bát rượu cuối cùng
người thủy thủ già làm bạn ba nghìn lẻ một

(Nguồn: Thanh Tâm Tuyền, Tôi không còn cô độc. Người Việt xb. In tại nhà in Hợp Lực xong ngày 15-10-1956, Bản in trên trang web: www.thivien.net)

Mắt biếc

Mắt biếc mắt biếc
tròn như vòng chân trời thăm thẳm
ngó vào lạc lối
khi mùa thu gọi dậy tình viễn khơi
anh định phiêu lưu chưa kịp
phá toang từng ống máu thớ tim
những tự do giải phóng
những thống nhất quê hương
những yên lành độc lập
còn chần chừ gì
giật mìn ngay những vùng trời riêng rẽ
ta chui xuống hố cá nhân
ôm ngày mai vào lồng ngực
tình yêu làm giáp sắt
ta rút về chiến khu
pháo đài dựng lên tua tủa niềm tin
nguyện chiếm lại đại lộ bờ cây tâm sự
những gian hàng cửa kính
bày khắp cả những khối tròn thủy tinh
mắt biếc mắt biếc

anh không phải người anh giải phóng
thị trấn tiêu điều
đại lộ bờ cây hoang lạnh
những cửa hàng kín bưng
anh không nhìn thấy chân trời
thành trì oán hờn đứng lên ngang dọc
anh mang nhốt tự do vào công trường máu xương
giam hòa bình trong trại tập trung địa ngục
công trình hủy diệt kiên cố nghênh ngang
rồi đường phố rẫy đầy vách tường gạch ngói
lối cụt gài bẫy quanh mình
một chút ánh sáng một chút chân trời
cho những người tù nô đày đọa

đây người anh giải phóng
rùng rùng trảy quân vượt mùa thu cừu địch
chuyển nắng thành mưa
thổi gió heo may thành dông bão
tôi xin làm tên lính nhỏ tiên phong
cầm cờ và ca hát
ta trở về yêu đương múa đầu mũi súng
tôi hát toang toang
nở tung tầm phóng mắt
những tia nhìn đổ ra đại dương
những công trình điêu ngoa ngã quỵ
vôi vữa tự tách rời
chẳng may tôi gục dọc đường dài
xin đừng quan trọng
lực lượng ta không hề suy suyển
tôi thiếp trong niềm vui phấp phới lên cờ
hi vọng mang hoa phủ mặt
tôi nằm lại một mình nghe bước chân dũng mãnh
cứ ngân tiếp lời ca đã khởi
tôi là người mười năm
chết giờ này cũng thỏa
mười năm ôi những người mười năm
những Cửu Long hờn dỗi
những nhục nhằn Trường Sơn
Bà Rá Côn Lôn
Sơn La Lao Bảo
phá những ngục hầm hũ nút
tám mươi năm biến mất
sao còn xích cùm nô lệ sau mười năm
ôi đau khổ những người mười năm
suốt đời chiến đấu
xin chịu lỗi cùng người đến sau
tôi là người mười năm
được chết trên đường hi vọng bay hoa
thăm thẳm
mùa thu gọi dậy tình viễn khơi
mắt biếc mắt biếc
mắt biếc

(Nguồn: Thanh Tâm Tuyền, Tôi không còn cô độc. Người Việt xb. In tại nhà in Hợp Lực xong ngày 15-10-1956, Bản in trên trang web: www.thivien.net)

Tôi không còn cô độc

Hợp xướng

Chúng tôi cúi chào
những người đến đây
mỗi bàn tay nằm một lòng tay
trái tim hồi hộp
chúng tôi cúi chào
ngày họp mặt
mùa xuân bình minh vừng trán
mùa xuân tinh con ngươi
mùa xuân mềm mái tóc làn môi
móng tay bóng như lộc mới
chúng tôi cúi chào
hằng năm họp mặt về mùa xuân
mùa hè là của biển khơi
mùa thu rủ nhau lên rừng
mùa đông về khép cửa
ngồi bên bếp lửa
sửa soạn tâm hồn
cho ngày gặp gỡ
suốt mùa xuân
mọi người thành thi sĩ

Một giọng
Thi sĩ ôi thi sĩ
ai cười tôi chịu lỗi
một phút là thi sĩ
đủ sáng tâm hồn đầy cuộc đời
được làm thi sĩ suốt mùa xuân
tôi quỳ gối ngắm bầu trời
ân huệ lớn lao cho chúng ta

Hợp xướng
Mọi người thành thi sĩ
cuộc đời hôm nay bao nhiêu lần thơ

Thi sĩ vào

Thi sĩ
Không giận hờn tủi nhục áp bức
mặt ai đều đứng thẳng
thở cùng nhịp ngọt người yêu
người có thể đặt trái tim mình ra ngoài
hay trong trái tim một người
nào ai cấm đoán

Hợp xướng
Người từ phương nào đến
được mời hay tình cờ

Thi sĩ
Hãy ngắm tôi như thế
hôm qua tôi còn ngủ sau ngọn đồi
cách một dòng sông
ngoài nghĩa địa
hôm qua mùa đông tôi cô đơn
khi mọi người khép cửa đốt lửa sưởi tâm hồn
dù chẳng được mời
tôi trở dậy
hội xuân nào chật hẹp
hồn tôi không vướng víu bao nhiêu

Một giọng
Hỡi người ngoài nghĩa địa
tôi thay mặt đón mời
hội xuân luôn ngỏ cửa

Hợp xướng
Chúng tôi cúi chào
người đến trái tim ngửa bàn tay

Thi sĩ
Hãy ngắm tôi như thế
cởi cho tôi cô đơn
hoàng hôn sẽ không vào thớ đất
mắt nhìn bõ thương yêu

Một giọng
Không bao giờ quên người ngủ ngoài nghĩa địa

Hợp xướng
Không bao giờ quên người ngủ ngoài nghĩa địa
không bao giờ quên người ngủ ngoài nghĩa địa
không bao giờ quên
không bao giờ quên

Một em gái
Tiến đến trước mặt thi sĩ
Hỡi thi sĩ
tôi đã nhận ra người
bài thơ ở trong lời êm ấy
bài thơ ở sâu hút mắt này
tôi đã nhận ra người
hỡi thi sĩ
hôm nào người đã viết
hãy gọi tôi là thi sĩ
hỡi người được sống ngày mai

Hợp xướng
Ôi chao thi sĩ
chúng tôi được sống ngày mai
đồng chúc mừng thi sĩ

Một giọng
Người hãy nói thành lời
thơ người tôi thuộc cả
các bạn đọc lên đi
câu tự do âu yếm

Tiếng ồn ào đọc thơ của mọi người, em gái
ra ngoài và trở vào tay cầm vòng hoa

Em gái
Hội xuân kính tặng vòng hoa
người nói thành lời
chúng tôi uống sữa

Quay vào trong
giữ cho hơi thở nhịp nhàng
thi sĩ bắt đầu lên tiếng

Một giọng
Thi sĩ bắt đầu lên tiếng

Thi sĩ
Cảm ơn mọi người
cảm ơn hội xuân rộng lớn
những người dự hôm nay
tôi thấy những cặp mắt ngước
những búp tay hồng bâng khuâng
mầu áo trưng vui
tôi còn nhìn thấy đi vào
ở cuối dãy
một người hôm qua
mùa đông đậu lại trên mái tóc
trên chân run

Ông già vào
Người chưa ngủ ngoài nghĩa địa
độc nhất hôm nay
bằng những con đường
bờ cỏ song song
cây cao ngất
bằng những con đường mềm mềm nhẹ nhàng
qua đồng cỏ xanh
đường nhiều hoa và nhà cửa
người đến đây
những ngày hôm nào
hầm hố mìn chông
(đồ vật giết người)
những ngày hôm nào
không đủ lối băng ngang
những ngày hôm nào
mắt đỏ đau thương
những ngày hôm nào
môi tím nhục nhằn
những ngày hôm nào
mặt toác giận hờn

Hợp xướng
Những ngày hôm nào
những ngày hôm nào

Thi sĩ
Những ngày đã sống trói tay
những ngày đã sống tù đầy
lòng tôi điên cuồng
mồm tôi khấn nguyện
tự do tự do tự do tự do tự do
em gái cười riễu cợt
chữ tự do không nghĩa
mỗi người đã chính một tự do
hãy tưởng tượng
những ngày băng ngục
đêm dài vô kể
tôi chẳng dám chạm tay người yêu
khi ấy chúng tôi là hai xác cứng
tôi đau quằn quại từng mảnh thịt
phải có tự do chỉ có tự do
không chúng tôi thành súc vật
người mất nơi trú ẩn
lang thang như bầy cừu
được lùa nhốt trong chuồng lớn
rào gai sắc chết người
người bị móc con ngươi trái tim tinh thần
ném vào thú dữ
cấu xé nhau

Hợp xướng
Ôi ghê tởm
ôi hãi hùng
cuộc đời hôm qua
hàng triệu hàng triệu linh hồn gục ngã

Một giọng
Tôi quỳ ngắm bầu trời
đó quả là sự thực
như màn xanh thắm kia sao

Em gái
Tôi đã đọc thơ người
đau từng nhát chém
tôi mãi còn hối hận
vết nhớp của người qua

Ông già
Quá khứ quá khứ
hãy ném về hôm qua
giận hờn tủi nhục áp bức đọa đầy
không còn ám ảnh
tôi vào dự hội vui
kêu lớn rằng: tự do

Hợp xướng
Tự do tự do
tự do tình biển cả
yêu chẳng xuể cuộc đời

Thi sĩ
Tôi đã chết nghẹn ngào
ôm tình yêu tự do chật ngực
tôi chết và chối từ
đừng ai gọi tôi là thi sĩ

Hợp xướng
Chúng tôi được sống ngày mai
và gọi người trìu mến
hỡi thi sĩ chúng tôi

Thi sĩ
Tôi ngủ ngoài nghĩa địa một mình
quanh tôi là người khác
chúng tôi cùng cô độc
người yêu tôi chết mãi phương xa
bởi vì đất đai chia năm xẻ bảy
bởi vì tâm hồn vỡ vụn thuỷ tinh
tôi không biết mộ nàng
người yêu tôi chưa bao giờ ngỏ
nói làm sao khi chưa tự do
hôm nay tôi dự hội
hôm nay dùng mắt nhìn
hôm nay dùng lời dịu
cô độc phút tan tành
tôi không còn cô độc

Ông già
Tôi không còn cô độc

Hợp xướng
Tôi không còn cô độc

Em gái
Không ai còn cô độc
nối kết bằng âm thanh
nối kết bằng ánh sáng
nối kết bằng tự do
bằng cườm tay mắt nhìn
bằng tim đập hơi thở
không ai còn cô độc

Hợp xướng
Không ai còn cô độc
không ai còn cô độc

Người yêu vào

Người yêu
Tôi đi vào hội xuân
thân thể còn nô lệ
thế kỉ vui hớn hở
hãy thương thế kỉ qua
bằng tự do tất cả
giải thoát tôi
tôi không những cô độc
còn nhục nhằn bẩn thỉu xác xơ

Thi sĩ
Ôi người yêu thuở cũ
tôi không chờ em bao giờ

Người yêu
Hội xuân lan thành bước
tôi chết ở ven rừng
cùm xích đeo tay
mắt điếc tai câm giác quan lạnh cứng

Thi sĩ
Em về đây rồi
ngực toang hơi thở rưng rưng
hôm nay tự do anh phải nói
hãy yêu tôi hỡi người yêu mấy kiếp

Người yêu
Hãy yêu tôi hỡi người yêu mấy kiếp
tiếng chân nào ròn ngõ hồn vắng lạ
nắng bay về đó
màu vàng đuổi màu đen
kẻ thù ăn năn khóc nức

Ông già
Chúng cũng cô đơn không kém
chết trần truồng
chúng ta đã thương mà liệm vải

Người yêu
Có phải anh đi về chân trời
theo đường biển
ôi tâm hồn em thoắt sáng
mùa xuân vây quanh
ấm bao nhiêu những người thân thuộc
tình yêu cười ở giữa

Thi sĩ
Tôi ca hát muôn đời
tưởng không còn họp mặt
hỡi những người mùa xuân

Người yêu
Em thành người yêu
không cô độc
cho em nắm tay
đo âu yếm
còn bao giờ còn bao giờ xa cách nữa không

Thi sĩ
Tôi không còn cô độc

Em gái
Mọi người dự hội xuân
không ai còn cô độc

Hợp xướng
Không ai còn cô độc

Ông già
Tôi có thể ra ngủ ngoài nghĩa địa
thế kỉ lớn hoàn toàn

Ông già ngã xuống

Hợp xướng
Không bao giờ quên ngủ ngoài
nghĩa địa

Thi sĩ
Hãy hát lên em
rằng đời không cô độc
rằng đời mãi mãi tự do

Hợp xướng
Chúng tôi cúi chào
những người đến đây
mỗi bàn tay nằm một lòng tay
trái tim hồi hộp
chúng tôi cúi chào
ngày họp mặt
đầy đủ những người chết cô đơn
đau cô độc
thi sĩ và người yêu
hoa đào bay trên không trung
chim chóc viền mọi con đường
không bao giờ chúng tôi quên người ngủ ngoài địa
mộ thi sĩ người yêu sẽ cạnh nhau

Một giọng
Hỡi người thi sĩ đau cô độc
tôi khắc tặng người tấm bia
Ở đây ngủ một người muôn đời
thi sĩ

Hợp xướng
Ở đây ngủ một người muôn đời
thi sĩ

(Nguồn: Thanh Tâm Tuyền, Tôi không còn cô độc. Người Việt Xb. In tại nhà in Hợp Lực xong ngày 15-10-1956, Bản in trên trang web: www.thivien.net)

Kiến trúc

Bằng đường nét nhịp nhàng
cửa sổ xuôi mi mắt đẹp
ngõ hẻm sáng trưng
nhạc khúc dạo mở đầu
bay bay hàng lửa điện
đường mơ rộng mười lần
xe khiêu vũ
bóng người đổ ven tường
bâng khuâng âu yếm
giữa hồ nổ pháo bông
rực tia dài quyến luyến
bờ hè sao chứa nổi
hân hoan

kiến trúc tâm hồn
ít nhất một ngày thành phố

(Nguồn: Thanh Tâm Tuyền, Tôi không còn cô độc. Người Việt Xb. In tại nhà in Hợp Lực xong ngày 15-10-1956, Bản in trên trang web: www.thivien.net)

Mặt trời

ngó đầu ra ngoài thở hơi mưa
cảm giác ngủ một vùng yên tĩnh

bao giờ ánh sáng cũng nhói thẳng con ngươi
tâm hồn rực rỡ bàn tay vẫy
tôi trở lại cùng những người thân yêu
không giam tâm hồn trong nhà ngục tâm hồn
thế giới nói thêm lời hoa cỏ thiên nhiên

câu chuyện mặt trời hoang đường như đôi mắt tình nhân
tôi hôn
bỗng tin lần mi khép

(Nguồn: Thanh Tâm Tuyền, Tôi không còn cô độc. Người Việt xb. In tại nhà in Hợp Lực xong ngày 15-10-1956, Bản in trên trang web: www.thivien.net)

Hình ảnh

Mỗi bài thơ khi viết tôi đều nghĩ đến một người
có thể là Liên là Ðĩnh
có thể là Hiệp là Ðồng
chưa bao giờ tôi viết bài thơ nào trống trơn

tôi sống thường trực bằng hình ảnh
cửa sổ mở ánh sáng bình minh
ngoại ô nhà ngói đường xe điện
sân ga đường dan díu chân trời
bến tàu phu khuân vác ống khói
hải cảng tàu biển chân vịt quay
ban mai buổi chiều vội vã đêm
cầy máy ruộng cao sông lớn hiền
để cho ngực ai huy hoàng rực rỡ
âm thanh nhảy đều răng cẩm thạch
bầy tóc cánh đồng
tôi sống thường trực bằng hình ảnh
cuộc đời thèm khát không thôi

nếu chúng trói giật cánh khuỷu
súng lên đạn chĩa nòng sâu ngắm trái tim
còn đủ thời gian tôi nhìn mây một lần
rồi nhìn ngón chân tròn như mầm vừa nhú
sẽ còn không biết bao nhiêu người tiếp thay
tôi nghĩ đến người yêu chưa hề thổ lộ

tôi sống thường trực bằng hình ảnh
bài thơ này tôi viết trong giấc mơ
của một người con gái tên Liên
tôi mơ rằng em mơ
tôi chết và em khóc giọt lệ pha lê
nhưng ngày giải phóng tôi trở về anh hùng
riêng Liên
tôi sống thường trực bằng hình ảnh

(Nguồn: Thanh Tâm Tuyền, Tôi không còn cô độc. Người Việt xb. In tại nhà in Hợp Lực xong ngày 15-10-1956, Bản in trên trang web: www.thivien.net)

Từ bao giờ

Tặng Ngọc Dũng

Ðêm không là đêm trên một đường. Người nào đứng lên cho bóng mình to gấp tiếng nói.
Tiếng nói gọi về phiá trước, bước sóng dài. Người sẽ gói vào lòng tay.
Không chờ sự dao động. Trán bình yên.
Gửi những hơi thở đã đốt lửa trái tim vào những gì sắp xuất hiện. Phải không em?
Không có trơ trọi bởi vì sự vật nằm triền miên cùng nhau. Chẳng lẽ anh mãi phải là anh và em mãi phải là em thì đau khổ.

Tôi hỏi: từ bao giờ anh thôi là anh để là em?
Mùa châu ngọc cũng không biết
Từ bao giờ

(Nguồn: Thanh Tâm Tuyền, Tôi không còn cô độc. Người Việt xb. In tại nhà in Hợp Lực xong ngày 15-10-1956, Bản in trên trang web: www.thivien.net)

Liên Những bài thơ tình thời chia cách (*)

I.
Sự em có mặt cần thiết như những sớm mai
(nếu đời người không có những sớm mai)
anh trở dậy
đọc thơ Nguyễn Du
những câu lục bát buồn rưng rưng cuối đường của một ngày
chợt anh muốn viết tặng em
không thể được
em làm con tin ở một thế giới
mà lòng sầu héo là trọng tội
anh cố gắng viết những lời thơ thật tự nhiên
như câu chuyện buổi còn gặp gỡ
như khoảng trời đơn sơ sau cửa sổ
anh gọi thầm một mình
trong giấc mơ phủ làn tóc biếc
anh biết anh gọi thầm một mình
LIÊN

II.
Anh nhớ em cùng một lúc với thành phố
với những con đường anh đi qua một lần
để đến nhà em anh băng ngang một vườn hoa vắng
(lần trở về anh ngồi xuống ghế dài
nếu là buổi chiều quạnh hiu mây lá mùa thu)
một phố bình dân có chợ và những quán ăn
giản dị như trang nhật kí của anh
ngày bắt đầu yêu em

III.
Trời trắng cánh tay mặc áo ngắn
những cuốn sách nhỏ truyền tay
được viết cho những người ngày mai
cuộc đời tối tăm đòi ánh sáng
anh nâng niu cuốn sách nói đến cách mạng
nói đến người tâm hồn trái tim tự do
nói đến anh và em
hoàn toàn cởi mở

IV.
Sự vắng mặt của em và bãi biển mùa đông
thành phố đau từ mỗi cột đèn
mỗi bực thềm cửa đóng
em đi không nón không áo choàng
mưa tầm tã
những cửa sổ đêm muốn hé ra
nổi loạn
và mắt em mặt trời cỏ hoa với môi anh đằm thắm
và rực rỡ nhớ thương

V.
Nét cong môi hồng mắt tình cờ
ngực hoa yếu đuối
những miền không gian được gọi qua
tình yêu không thẹn thùng
đâu phải một thứ mưa ô-buy vào thành phố
năm cửa ô hồi sinh trên xác năm cửa tù
mưa nắng cùng rủ nhau xuống Sinh từ ngõ Hội Vũ
bao nhiêu đường tình tự ga Hàng Cỏ
nụ hôn đầu ôm mái tóc lang thang
tà áo bàn tay hương trẻ con
hoàng hôn tỉnh
kim khí khua trong bước trở về nhà cửa
sự vắng mặt không thể lâu hơn nữa
thù nghịch tan vào hơi thở
trong giấc hôn mê thôi khóc tiếng mèo đêm
tình yêu mầu nhiệm hoàn thành
vĩnh viễn

VI.
Anh xin em ngọn tóc cỏ cái hôn tím
mắt chợt xẩm chiều
bởi trôi qua những miền tâm sự viếng thăm

có thể em chết trước khi anh kịp về
mùa lạnh gian phòng cũ
không ai khép cửa sổ
cúi xuống viền mi những bóng tối bên ngoài
có thể rồi anh sẽ yêu người đàn bà thứ hai
anh không chối
nhưng mãi mãi em còn là đất dĩ vãng
mà rễ tình cảm đòi bén gần
và những viên gạch những lối xưa
còn chiêm bao gót em mềm âu yếm
em ơi tình yêu thường đến vào buổi chiều
khoe cánh tay quyến rũ
nhưng không là buổi chiều
đúng hơn là buổi sáng rừng tâm hồn ta
vậy sao em lại ngủ
ngủ trong lòng mộ trong nghĩa địa thân thể anh
với áo cỏ may châm da thịt
anh đã đến từ biệt lùa mái tóc vào những ngón tay
những giọt lệ sương lấp lánh
anh hứa trở về không đối diện với thù
dòng sông chỉ còn tiếng sóng vỗ
cười tung lồng ngực chứa chan
thành phố đứng cao làm hiệu
rằng anh còn trở về
rằng anh còn người yêu
nàng công chúa ngủ trong rừng không giận hờn
LIÊN

(Nguồn: Thanh Tâm Tuyền, Tôi không còn cô độc. Người Việt xb. In tại nhà in Hợp Lực xong ngày 15-10-1956, Bản in trên trang web: www.thivien.net)

Chú thích:

 (*) Liên, theo lời kể của Phan Thanh Tâm trong bài Thi sĩ Thanh Tâm Tuyền: Một phía khác, cho là tên một cô gái láng giềng hồi nhỏ, Vũ Đức Tân cho biết cô ở trong Nam. Chúng tôi không rõ cô gái này có phải là Liên trong thơ TTT không.

Thành phố I

Mưa giờ giới nghiêm tăm tối
trên hè đường hắt hủi
xưởng máy rầm rầm nghiến nát
nước mắt thợ quánh dầu
Vác-xô-vi Bá Linh
Bình Nhưỡng Buy-đa-bét
Mốt-cu Pra-gơ Bắc Kinh
cửa nhà nào lỏng then
nghe chừng bước đêm nặng nhọc
bếp sưởi củi tàn
áo manh tơi tả
giận lên cho ấm ngực gầy

mưa giờ giới nghiêm tăm tối
trên hè đường hắt hủi
Hà Nội Hà Nội

(Nguồn: Thanh Tâm Tuyền, Tôi không còn cô độc. Người Việt xb. In tại nhà in Hợp Lực xong ngày 15-10-1956, Bản in trên trang web: www.thivien.net)

Của em

tặng Mặc Đỗ

Cửa sổ trời những mắt chưa quen
trán hoang đồng cỏ
run đường môi kỷ niệm
đi qua những thành phố đầy tim
cười đổ mưa một mình

trái tim ngọn lửa xanh
áo mùa đông
ngón tay út ngây thơ nền vải
buổi chiều
quá lạnh những hàng chấn song
đã yêu nhau muôn vàn mái nhà
những người vô tội chối từ khí giới
chấp hai lòng tay lò sưởi
không nỡ làm rối mi mắt khép
gửi một tiếng cười và mùa thu
và một lá thư học trò

(Nguồn: Thanh Tâm Tuyền, Tôi không còn cô độc. Người Việt xb. In tại nhà in Hợp Lực xong ngày 15-10-1956, Bản in trên trang web: www.thivien.net)

Phiên khúc 20

tặng những người đã ngã cho Phiên Khúc 20

Ta vừa hai mươi tuổi
nhân loại cũng hai mươi
ôi nhân loại hai mươi
thóc gặt dư ăn
bột xay thừa nặn bánh

ta kêu lên hờn căm
khi quá thể chúng cắt tình ruột thịt
hỡi mẹ hiền nhìn mẹ rưng rưng
yêu chẳng được yêu khóc không dám khóc

hôm nay ta xông ra ngoài phố
ngày 20
nắm tay tròn cáu giận
má phừng lửa yêu thương
môi bỏng niềm tủi cực
đêm qua ai thét giữa đêm dài
tỉnh dậy ôi nao nức
ấy là tiếng hét trong hồn ta
ngã xuống ngã xuống
những kẻ dâng linh hồn cho giặc
những kẻ tối tăm quên cốt nhục
những kẻ bán đứt quê hương
ngã xuống ngã xuống
chân dậm chật đường
kéo về khắp ngả
phá cho tan hoang
nổ tung căm phẫn
chưa biết chị là ai
đau như đạn xuyên giữa ngực mình
chị trúng thương rồi chị trúng thương rồi
đây chúng tôi
hò reo mà ghê khiếp
địch ríu không chạy kịp
ta thoi vào mặt ngã sóng soài
ngã xuống ngã xuống
những người làm bẩn tuổi hai mươi

ta đi hôm nay ngày hai mươi
rồi hẹn rằng chưa đủ
mắt nhìn suốt ngày mai
chân đạp tung áp bức
thóc gặt về người phải dư ăn
bột mịn màng thừa bánh để dành
hỡi người khốn khổ
ở đây Đông Âu hay Bắc Phi
hãy đổ ra ngoài phố
đến lượt phiên khúc hai mươi
không phải câm mà không biết nói
máu đỏ tươi cho ánh ngói cười
nóc nhà thương và mái học đường
tường trắng sáng là màu tự do
khung cửa lớn và gương loang loáng
chúng tôi giành lại đất nước thân yêu
các anh giành lại đất nước thân yêu
những lời ấp ủ ngàn xưa
ta hát lên to lớn
con cháu ngày sau còn nghe rõ
mà nhớ
đất ta là của ta
đừng ai hòng cắt xẻ
chúng ta thương yêu nhau
cùng là con một mẹ
chiếm lại trọn đất đai
xoá sạch oán thù
nhường nhau là hết nói
ôi hai mươi
nhân loại trẻ như hoa búp
con về dựng lại cửa nhà
trẻ con đi học trên đường rộng
chữ đầu tiên em học là gì
thưa: yêu

các em ơi anh đương tuổi hai mươi
em rồi cũng thở tuổi hai mươi
tuổi hai mươi đời vui phơi phới
anh sẽ xin trao tận tay các em
đất nước nguyên lành tình sông núi
cả lòng người thơm hương dạ hội
trọn ngày mai ngày mai ngày mai
không hết mùa hai mươi bay nhảy
khi em cất lời ca rún rẩy
anh ngủ giấc dài rất thơ ngây

(Nguồn: Thanh Tâm Tuyền, Tôi không còn cô độc. Người Việt xb. In tại nhà in Hợp Lực xong ngày 15-10-1956, Bản in trên trang web: www.thivien.net)

Người yêu

Chúng tôi chạy trên mùa xuân
ngoài căn phòng riêng
dù cửa sổ
chúng tôi chạy trên mùa xuân
cỏ sương quyến rũ
người yêu nắm cánh tay
không cần những con đường
có thể một lối mòn đã khuất
có thể những đồng hoa đỏ ngút đầu
có thể là bờ ruộng đất non
để chúng tôi nhường nhau chút bước
người yêu nắm cánh tay
chúng tôi chạy trên mùa xuân
mặt trời luôn luôn nhảy nhót tươi cười
con chim nhỏ hót tặng chúng tôi
rằng sao quên chim lâu thế
người yêu khoe hàm răng
ở đâu hình như tiếng bể
ngọt hiền măng sữa
em ơi sao chưa dừng lại
chúng ta vào châu thành
anh thong thả lên thư viện
mở những cuốn sách mùa xuân bay qua nét trắng
người yêu nắm cánh tay
cười tiếng suối
băng qua những cuộc đời ào ào thành phố
cửa nhà rộng choang choang
hai người bạn tình rõi chúng ta trên mắt gác
sao chưa dừng lại em ơi
trong kia làng mở hội
em vào vườn trèo lên cây bưởi
mời mọi người dự đám cưới đôi ta
mùa xuân làm bà mối
người yêu nắm cánh tay
hình ảnh ngoài trời ngỡ vỡ con ngươi
chúng tôi chạy trên mùa xuân

Người ta chỉ yêu khi tự do

không bao giờ chúng tôi dừng lại
chúng tôi chẳng yêu một mình
người yêu nắm cánh tay
bao nhiêu rừng núi không thoả sức
phải bơi qua đại dương
nối liền lục địa
mùa xuân cầm nhịp
tất cả tim hát

Người ta chỉ yêu khi tự do

(Nguồn: Thanh Tâm Tuyền, Tôi không còn cô độc. Người Việt xb. In tại nhà in Hợp Lực xong ngày 15-10-1956, Bản in trên trang web: www.thivien.net)

Đêm

Tặng Duy Thanh
1.
Những đêm nào chiến tranh đã quên
Con mắt đen niềm im lặng
Anh vẫn đi hoài trong thành phố
Cô đơn
Trưa nắng cháy
Vào sâu trong ghẻ lạnh
Với máu trong tim
Chảy nhanh như máy móc đau ốm
Ở cuối đêm
Em rũ tóc nói những lời mê sảng
Những ám hiệu
Của mặt biển đen không
Tình yêu tuyệt vọng
Anh xé tóc em cùng những cành lá chết
Mùa thu
Ghi thương tích nơi cườm tay
Khoá chặt
Anh xô ngã em từ chóp đỉnh hạnh phúc
Khuôn mặt vỡ tan
Như cẩm thạch
Như nước mắt
Như muôn đời
Không hối hận
Con đường anh phải đi một mình
Trần truồng dã thú
Ðón anh ở cuối đường
Hố sâu vĩnh viễn
Không có em

Bên kia bức tường
Anh bị nhốt trong trại hủi
Tiếng ngàn năm em gọi
Yêu nhau hết một đời
Hết một đời chưa đủ
Còn kiếp nào gặp nhau
Anh nguyền rủa
Lời thằng du đãng
Ðừng ràng buộc thiên tài
Con chó vào cột nhà
Cho đi hoang làm cơn lốc bi thảm
Cuốn ngay chính mình chết theo không gian

2.
Ðêm tuôn dòng máu chảy
Mạch mở ngỏ hết rồi
Kẻ kia cười mọi rợ kẻ kia cười
Tương lai đây chùm nho
Như trò chơi
Nó nói
Tự trói hai tay lại
Hạnh phúc sẽ đi tới
Mặt mũi dùng làm gì
Mọi người là đồng đội
Trí não dùng làm gì?
Chân lí không lừa dối
Thiên tài dùng làm gì?
Ðể gây ra tội lỗi

Anh gọi em suốt hai bên thế giới
Mùa thu đâu rồi? Sao bây giờ mùa xuân
Anh đòi em đòi em hôm nay
Không cần tương lai vo trong tay như hòn đất
Không cần cuộc đời bằng hào quang vệ tinh
Anh ráp lại những mảnh ngọc đớn đau
Khuôn mặt em không nhìn thấy
Trên môi anh những cạnh sắc ghim vào
Trong hồn anh hầm hố bắt đầu đào

Kẻ kia cười mọi rợ kẻ kia cười
Thiên tài không tình yêu giống như con lợn lòi

3.
Ðêm hiền từ nhỏ to trên trán
Màu đen sáng đủ ngó vào nụ cười
Có đấy không này em mưa chan hoà
Trên ngực trên ngực em bát ngát
Một lần không gian xảo hết cả nhiệt tình
Ðầy rất đầy hai trũng tay
Người ta bảo đêm tháng giêng cỏ cây hiện thành người
Anh bảo em chúng ta hãy là
Những cây leo yếu đuối
Những cỏ non dại dột
Mùa xuân đòi em trong quấn quít chờ đợi

Da trắng như tiếng hát ở trên trời
Anh cúi hôn cánh môi tím màu đêm mà thương nhớ
Từng chút một từng chút một
Em biến thành pho tượng rực rỡ
Anh biến thành thiên tài ngây thơ

Trong đầu là hư vô
Trong mắt là hoang đảo
Trên môi là thần chú
Trên tay là trống không
Cả đời là sa mạc
Cả tôi là tự do

4.
Những giấc ngủ xiềng xích
Cuộc lưu đày thêm xa
Tôi trốn về lẩn lút
Ðất đai không tìm ra
Ðâu cũng toàn quỷ sứ
Giễu cợt tôi ngây ngô

Cớ sao nhà ngươi khóc
Muốn làm người là điên
Con người thì cô độc
Không phép thuật nhiệm mầu

Tôi khóc mặt tôi khóc
Bầy quỷ nhảy xung quanh
Tôi khóc hoài tôi khóc
Và chúng nó phát điên

Chúng tước lấy tiếng nói
Giam tôi trong bóng tối
Tôi khóc không ra lời
Và tôi đi lang thang

Tôi đi tìm tiếng nói
Cho cổ họng của tôi
Tôi vẫn khóc vẫn khóc
Hết linh hồn mới thôi

Tôi đi tìm tiếng nói
Cho ra tới ban ngày
Người ta níu lại hỏi
Cớ sao chịu đoạ đày

Cớ sao mà không nói
Nhìn người như điên khùng
Thằng khùng điên khó hiểu
Ðuổi ra khỏi cõi đời

Tôi nhìn người tuyệt vọng
Tôi nhìn người khẩn cầu
Linh hồn tôi rách nát
Lời nói còn ở đâu

Cũng như loài quỷ sứ
Người đầy vào lãng quên
Tôi khóc người không thấy
Suốt đời làm thằng điên

Tôi khóc nào ai thấy
Thằng điên vẫn đi tìm
Ðất đai và tiếng nói
Bởi đêm dài lặng câm

5.
Ðêm nay anh không ngủ, anh cô đơn, anh bị chiếm đoạt
Còn gì chỉ là kỉ niệm, kỉ niệm ở ngày mai một lời nói thoáng
Anh ôm ghì sự bất lực đói khát, mũi dao nhọn giữa lòng tin
Thân thể này không của anh cũng không của em
Ðó là nỗi giận dữ chẳng muốn nguôi, nỗi giận dữ của con bò rừng
Người ta quơ trước mắt tấm nhung đỏ và sửa soạn đâm trên lưng
Con bò rừng lồng lộn rồi quỳ xuống (tiếng
vỗ tay ào ào) nhưng khăng khăng không chảy nước mắt

Có phải là ngu muội?
Anh thề với em rằng
Anh không bao giờ biết chảy nước mắt
Dù bao nhiêu đêm nay anh vẫn thầm bảo: đêm là gì? Nếu không là những dòng lệ
Những dòng lệ không một màu không đau xót

Người đàn ông khóc vì phải khóc
Như anh phải ôm em và tủi cực vô cùng
Cuộc đời cứ mở tròn những con mắt thản nhiên nhìn tội lỗi
Còn anh chụp lấy tội lỗi bỏ vào miệng nuốt
Cho mọi người ghê tởm. Cho em xa lánh anh

 
Tặng Mai Thảo

6.
Vừa có một ngôi sao băng ngoài trời
Ngôi sao lạnh lẽo một giọt lệ đơn côi
Em nhìn rõ trong mắt anh

Khuya khoắt
Như mặt đường xa lánh bờ sông
Phải anh thường làm thơ
Bằng dáng điệu khổ sở
Mười đầu ngón tay rưng rưng môi sầu lúc nửa đêm
Ngón tay anh đẹp như ngòi bút
Những rễ cây những mộng mị bàng hoàng
Hai giờ đêm trong tiệm rượu
Em còn nhìn anh
Giây phút chết khoảng cách ngăn hai người

Cuộc đối thoại âm thầm
Khúc tình ca não nùng
Chiếc máy hát cũ đầu kim mòn
Thời gian cháy tàn những đầu thuốc lá
Ðừng trói anh vào trần gian bằng mắt em nhìn kia
Ðừng ngồi trước mặt anh Minh Châu
Khuôn mặt anh xấu xí anh thù em
Dù em là Minh Châu
Dù em là Phương Thảo
là Liên là Liên là Liên còn trong Hà Nội
Ðã mất
Tiếng cười tan thành khói trên những búp tóc rối
Quên anh đi về căn phòng của em đóng chặt cửa sổ
Căn phòng nhốt ý nghĩ mệt nhọc trời gần sáng
Anh muốn được một mình
Ðứt đoạn
Ôm những quầy hàng bàn ghế như nhau
Nghe thấy không nghe thấy không
Sao em lại bật lên tiếng khóc
Minh Châu Minh Châu Phương Thảo Phương Thảo
Liên Liên ơi

7.
Những bài thơ tình không viết được
Những hồn ma hoang đầu ngọn cây
Xác chết rữa nát
Trong kẹt rừng khô
Ðêm thức dậy mở mắt mắt đã mù
Hai con sâu nằm trên chân mày đang khoét lỗ
Con quạ hôi hám mở lồng ngực bay lên
Mỏ ngậm quả tim đựng hình ảnh đời người
Ðời người thản nhiên như tên gọi

8.
Hơi thở của người đàn bà ngoại tình
Màu da trắng nõn man trá
Ðường môi cong chẳng một niềm hối hận
Vội vàng như sóng say
Núm lưỡi lửa cháy tan lời ân ái
Khi chọn đường tội lỗi
Nên lặng thinh
Mặc cho ác mộng
Ðồng loã với bóng đêm
Suốt đời trôi nổi trên luyến tiếc
Mặt biển ngu đần mặt biển ngu đần
Không dông bão
Cho chạy trốn mùa xuân
Mùa xuân làm gì trên mặt biển không
Trên trời không
Cơn gió lớn chìm tôi xuống đáy thuỷ cung
Và tôi nhìn màu ngọc bích
Màu ngọc bích thơm hương hoàng lan
Hoàng lan mềm như ngón tay trong sạch
Thời con gái ủ dưới mái tóc rêu
Và tôi không còn nhớ thương
Không còn tỉnh dậy
Không còn là con rắn điêu ngoa
Tôi là cây san hô giơ những cành hối hận
Và nước biển mặn nồng hơn nước mắt
Và không ai trừng phạt

Tặng Trần Thanh Hiệp

 
9.
Một giọng trầm đêm
Niềm cô độc sâu
Nét nhạc xanh cung thương đen
Mi mắt trĩu mùa đông cũ
Cái chết bốc hơi
Tiếng kèn rách vô hình dáng
Người con gái áo đen xoã tóc ngất
Hai cánh tay dài quằn quại hai con trăn hiền lành
Không khí nhiễm độc
Ðập vỡ
Quá khứ hỗn xược trên da trống
Ném mảnh chai lên mặt trời mù
Nói thầm nói thầm
Mưa rét mướt
Thời gian dần trừ khử
Giọng như hơi cháy dưới sình lầy
Nhát búa hoảng hốt
Tương lai thét đớn đau
Lửa ma trơi vụt tắt
Tiếng cười dữ tợn
Người con gái áo đen
Thổ máu
Cái chết bốc hơi chóng mặt
Nôn xuống chân giận hờn đá sỏi
Ðập vỡ đập vỡ đập vỡ đập vỡ
Niềm cô độc sâu
Giọng trầm đêm hút

10.
Có ai gọi tên tôi giữa phố, phố vắng và cái
tên âm lên sự thù hằn. Tôi dừng lại trả lời:
để cho tôi yên với tất cả đêm nay đang ngấm
vào máu tôi. Không phải em gọi đâu, anh
biết, em chẳng cần rõ tên anh mới yêu anh,
với em anh chỉ gồm chân tay mặt mũi hơi
thở và nỗi cô độc em bằng lòng ôm ấp. Anh
thán phục, anh yêu em khi em che chở vuốt
ve nỗi cô độc ấy, em muốn nó sáng rực như
mặt trời đốt bóng em, tận cùng tâm khảm
em lủi thủi nhớ thương những điều không
nhớ được.

Có ai gọi tên tôi giữa phố, phố hoảng sợ
cái tên lăn như một xác chết nhập hồn. Tôi
dừng lại níu giữ lấy đêm tối lại: để cho tôi
yên, đồ khốn kiếp tôi không phải cái tên, tôi
là một người không bao giờ biết giết người.
Anh không phải là một cái tên, sao người
ta cứ gọi như hú kêu loài ma quỷ? Mỗi lần
muốn gặp anh em chỉ việc chọc dao thẳng
vào tim, máu sẽ chảy và anh tới theo con
đường máu tinh khiết ấy. Anh sẽ uống những
giọt máu thơm tho của tình yêu làm anh
bất tử. Em mỉm cười héo hon, anh càng
lúc càng khốc liệt em bằng lòng để máu
chảy hết và yêu anh kì khôi.

Có ai gọi tên tôi giữa phố, ngay sau lưng
phố cụt cái tên mọc hai cánh tay chới với.
Tôi dừng lại rút khí giới, con dao của em,
hét: Ðể cho tôi yên, quân vô lại, tôi sẽ không
làm thơ nữa, tôi sẽ trừng phạt mày. Tình
yêu anh đã giết em, trời ơi; anh hiểu, anh
hiểu thấu mấy nghìn năm cái ngông cuồng
rồ dại của anh, chàng Orphée đòi bỏ trần
gian qua bao nhiêu miền địa ngục. Nhưng
anh thì không bao giờ gặp em nữa, không
bao giờ, vì anh đã nuốt chửng em hơn cả
loài cầm thú dã man.

Sao không ai gọi tôi nữa? Tôi đứng im đây,
vực sâu trước mắt, cái tên sau lưng. Sao
không ai gọi tên tôi nữa? Tôi quay lại, con
dao trong tay, cái tên chết điếng. Sao không
ai gọi tên tôi nữa? Kìa đồ khốn kiếp, quân
vô lại, tôi cầm dao đâm mày đây, không
một lời cầu cứu? Ðồ khốn kiếp...
Hoá ra tôi đâm tôi chết tốt. Cũng xong.

(Nguồn: Thanh Tâm Tuyền: Liên, Đêm, Mặt trời tìm thấy, Sáng Tạo xuất bản, Sài Gòn 1964. Bản in trên trang web: www.thivien.net)

Bài hát buồn

tặng Ngọc Dũng

Anh cần đốt điếu thuốc ấy
Vì có nụ cười sau làn khói
Với màu mắt em hoàng hôn màu áo em
Trong buổi chiều miền đồi núi
Điếu thuốc như một lời
Trao gửi chưa thành nghĩa
Như tên em hay tên loài hoa nào biết được
Anh sợ những ngôn ngữ bơ vơ
Khóm rừng quên dưới thung lũng
Bầy cỏ hoang ven đường
Mọc lên trong hồn anh dại dột
Sau những chiều động bão
Những ngày kín sương mù

Nhưng điếu thuốc bỗng trở thành niềm hắt hủi
Khói tím buồn
Vì chiều theo chân em sang bên kia đồi
Nụ cười mang theo
Không rớt vì sao trên nền trời
Lần sau hàng thân cây cô đơn như mình anh
Màu áo nhoà tan
Còn tưởng ấy màu mắt lưu luyến

Em có biết sau lúc em từ biệt
Điếu thuốc cháy trên môi như người bạn chết
Hơi nóng khô nhành củi gãy tàn
Em có biết em cúi nhìn vào trang sách
Những chữ hoa tưởng tượng bắt đầu
Nguồn nước dữ cuốn trôi vùi hận sầu đen tối
Chôn xuống đáy biển sâu

Rồi anh bước trên những chiều dốc lạnh
Con đường duỗi dài cánh tay người chết đuối
Cầu cứu thành phố bỏ trốn đâu
Căn nhà nào của em
Lưng đồi đầu rừng cuối đường mòn
Bên những chùm lửa ấm
Em có thấy hư vô đắp dưới mền tóc dầy
Anh để mặc cỏ hoa ẩn náu vào mắt anh
Cả thiên nhiên thở lên man mọi
Với hết tự do còn ở ngón tay ngón chân tóc
Với hết hồn thơ nghiến chặt giữa hai răng giữa xương tuỷ
Như loài rễ cây độc
Anh chọn tình yêu không
Điên như đá

(Nguồn: Thanh Tâm Tuyền: Liên, Đêm, Mặt trời tìm thấy, Sáng Tạo xuất bản, Sài Gòn 1964. Bản in trên trang web: www.thivien.net)

Đen

Một người da đen một khúc hát đen
Bầu trời đen sâu không cùng
Những dòng nước mắt
Xé nát thân thể bằng tiếng kèn đồng
Bằng giọng của máu của tủy của hồn bắt đầu ngày tháng
Giữa rừng không lời rừng mãi trống không
Ném mình ném đám đông vào trần truồng tủi cực hờn xác thịt
Tan vỡ hôm qua hôm nay kể gì ngày mai
Tội rằng không quên chẳng thể được quên
Vì Blues không xanh vì điệu Blues đen
Trên màu da nức nở
Trong hộp đêm
Bắt đầu chảy máu thầm kín khóc cổ họng mình
Ngón tay cấu lấy ống kèn như một bùa thiêng

Chọn ngoài thể xác ngoài thương yêu ngoài dữ tợn
Chọn thế giới va chạm những loài kim réo gọi
Thời gian mềm
Không gặp thời gian
Không gian quay thành những vòng kỉ niệm
Rồi một buổi nào Blues hiện về xanh

(Nguồn: Thanh Tâm Tuyền: Liên, Đêm, Mặt trời tìm thấy, Sáng Tạo xuất bản, Sài Gòn 1964. Bản in trên trang web: www.thivien.net)

Tên người yêu dấu
1.
Trên đỉnh đèo Hải Vân
Nếu nhớ quê hương
Muốn chết
Vũ Đạo Ánh (*)
Chiến tranh vẫn còn (đến khi nào)
Ðồn đóng sườn núi
Ngó biển không
Chiều chẳng mặt trời
Một mình rừng
Mây loã thể
Vũ Đạo Ánh
Ðập cụt cổ chai bia
Lấy súng bắn lên không
Ðạn chì sẽ ghim ngực tao lép
Vũ Đạo Ánh
Chim én vẫn bay đầy đàn trên trời chiều đường phố ở Sài Gòn

2.
Khóc đi Nguyễn
Mùa này gió biển thổi điên lên lục địa
Trời thành phố ngục tù
Mầu xanh thoảng tiếng cười của kỉ niệm bâng quơ
Canh bạc về khuya
Viên đạn lăn đã mỏi
Chiếc đĩa quay không ngừng
Rồi đó bệnh tật và nghèo đói
Trở về căn nhà
Chăn chiếu héo khô
Giống chiếc quan tài của Thoại

Khóc đi Nguyễn
Trong giấc mộng hằng đêm
Sân khấu lặng thinh
Mưa dột trên sàn gỗ
Mồ hôi giữa ngực và lưng
Những hàng ghế thầm muốn hỏi
Sao không một ánh nến
Không người nào mang một vòng hoa
Ném lên nhà mồ ấy

Khi tỉnh dậy
Chẳng một ai ôm mình
Ðêm dài tiếng kèn thê thiết
Thổi trên môi ung độc người nhạc sĩ đen
Tội lỗi nhét đầy con mắt ngây ngô
Kể lể toàn truyện tình vô vọng
Với một mình cấu lấy tóc mình

Khóc đi Nguyễn

(Nguồn: Thanh Tâm Tuyền: Liên, Đêm, Mặt trời tìm thấy, Sáng Tạo xuất bản, Sài Gòn 1964. Bản in trên trang web: www.thivien.net)

Chú thích:

(*) Vũ Đạo Ánh là tên một người mà Thanh Tâm Tuyền viết trong đề tặng và lời tựa lần thứ 2 truyện Bếp lửa (1957): “Hắn đọc Marx tìm thấy giấc mộng “biến cải thế giới”, đọc Rimbaud tìm thấy giấc mộng “thay đổi cuộc đời”, đọc Dostoievski tìm thấy thái độ “tất cả hay không có gì hết” đọc Gide tìm thấy “đời sống thành khẩn trung thực”, đọc Malraux tìm thấy cái hào quang của trí tuệ đối đầu với Định Mệnh, đọc Sartre tìm thấy “cuộc hiện sinh tự do và lựa chọn”. Hắn lớn lên cùng bè bạn, vượt qua mau tuổi trẻ để suy nghĩ và mơ ước hành động (...) Người được đề tặng sách này đã chết. Hắn, tên Vũ Đạo Ánh, chết vào một buổi sáng chủ nhật đầu tháng 9 năm 1964, tại một khu rừng tỉnh Bình Dương, một viên đạn xuyên ngực năm mới ngoài ba mươi tuổi.

Bao giờ

tặng Doãn Quốc Sỹ

Dù sao mai phòng triển lãm sẽ đóng cửa
(Rồi mở thêm lần nữa
Để làm gì)
Vứt mẩu thuốc cuối cùng xuống dòng sông
Mà lòng mình phơi trên kè đá
Con thuyền xuôi
Chiều không xanh không tím không hồng
Những ống khói tàu mệt lả

Ai xui rằng mùa măng chưa tới
Mà mùa về măng thôi chẳng ngọt
Vườn măng rừng tháng sáu đêm sâu
Muốn làm người học trò mười bảy tuổi
Đạp xe trên đường đồng
Bông mía trắng những căn nhà ngủ dưới cây
Sẽ thăm những bà con thân thuộc
Một người em hay một bà dì
Trời sẫm
Như mắt
Như ngõ hoang hồn này
Hôm nay
Nghe lời hát quen quen
Người đàn bà ấy mang tên
Lời từ biệt
Trên một sân ga vắng
Tiếng kèn trầm của một chuyến ô-tô-ray
Đầy dĩ vãng

Nếu đã đi từ Hà Nội xuống Hải Phòng
hay sang Bắc Ninh
Nếu đã đi từ Sài Gòn xuống Vĩnh Long hay lên Thủ Dầu Một
Chuyến xe vẫn chỉ thuộc một mình
Như kẻ say rót rượu lấy mà uống
Cho vui thêm cuộc hành trình
(Đúng rồi những người thù ghét thơ của tôi ơi)
Cuộc hành trình hoàn toàn cô độc

(Nguồn: Thanh Tâm Tuyền: Liên, Đêm, Mặt trời tìm thấy, Sáng Tạo xuất bản, Sài Gòn 1964. Bản in trên trang web: www.thivien.net)

Từ chối

Mang cơn dông trong một hồn đầy, những
nhớ thương cùng dĩ vãng. Chiều thu bay
cố nhớ thành phố tươi cười, vườn cây
trái mương tràn sông, hoa điên cỏ dại.
Còn muốn sống như nguồn nước đổ, sao
em trả lời bằng bệnh viện mắt kín mưa đêm? (1)
Người ta muốn thay đổi. Từ một giọt đất
nồng lên nhựa cây lên mật hoa. Từ một
quãng tối tăm thành con chim trên ngực
áo, ở đấy tiếng đập tim và hơi thở quyến
luyến cho đẹp những hình ảnh ôm ấp đắm
say mái tóc. Cuộc đời là một đứa trẻ con
bị hắt hủi sẽ lớn lên và người ta cần thay đổi. (2)
Trong cánh tay ôm của người tình lạnh lùng
bí mật như đêm khuya, em ngã vào để biết
mình nhảy qua hai bờ vực không.
Một thi sĩ nào đã nhủ: khi đặt một bàn tay
vào lòng một bàn tay thì hai bàn tay đã hoá
thành đôi chim sẻ. (nhưng đừng là những
bàn tay lạnh giá. Ôi, nỗi chết)
Giữa sống và mình, giữa chết và mình không
ngăn cách đừng tìm kiếm. Ði vào đám đông,
ngủ cô đơn trên giường bệnh hay sẽ nằm
mãi mãi ngoài nghĩa địa vẫn chẳng có gì khác lạ. (3)
Ðứa trẻ bị hắt hủi đòi được dong chơi
hè phố cùng người thân hay nằm giữa
cánh đồng đêm sao mùa hè mà ngó.
Chân lí ngây thơ là đứa trẻ đặt trái tim
lên bàn tay ngửa và muốn mọi người bắt chước.
Hơi thở sẽ chuyển dời kẻ tình địch lạnh
lùng bí mật như đêm khuya lẩn lút ngoài
bãi trống - định luật tự nhiên êm như
một hơi thở ấm đầu tiên trở lại.

(Nguồn: Thanh Tâm Tuyền: Liên, Đêm, Mặt trời tìm thấy, Sáng Tạo xuất bản, Sài Gòn 1964. Bản in trên trang web: www.thivien.net)

 Chú thích:

 (1), (2), (3) Bài này so với bản in trên trang web: www.talawas.org có khác về trình bày ở dòng thơ thứ 6; 13; 24.

- dòng 6:  em trả lời bằng bệnh viện mắt kín mưa

                đêm?

- dòng 13: bị hắt hủi sẽ lớn lên và người ta cần

                 thay đổi.

- dòng 24: mãi mãi ngoài nghĩa địa vẫn chẳng có gì

                 khác lạ.

 Nói về dĩ vãng

Hỡi Liên những Liên và Liên

Làm thế nào để quên được nhau. Hạt mưa
kia long lanh nỗi nhớ niềm từ biệt, hoàng
hôn bàng hoàng màu khói nhạt. Hôm nay
quê hương từ bỏ, anh đau đớn làm đứa
con hoang đầu xó chợ.

Hỡi Liên những Liên và Liên

Dù một chút, đau thương, từ chối, tổ quốc
ta chạy dài trên địa ngục, xoè mở hai bàn
tay anh khóc đó - những ngón tay gầy
trơ xương chọn. Con đường đi buổi chiều
hấp hối, ôi buổi chiều sương mù.

Hỡi Liên những Liên và Liên
Anh muốn nghe một bài hát buồn - lời
anh không thành điệu - muốn nghe một
bản hát buồn. Thí dụ. Trưa nắng giữa
ngã năm ngã sáu có chợ có ga, đường tàu
mải miết. Bóng tối lặng thinh em hát lên
làm sao mà chịu đựng, hoa lá chia sầu. Một
góc bàn anh hôn mầu gỗ trống.

Hỡi Liên những Liên và Liên

Chẳng là anh ngông cuồng kiếm tìm tổ quốc
vậy em biết không. Mà tổ quốc ngàn đời nín thở
vì trời thì xanh mà khổ đau nói sao cho hết.
Chẳng là anh chót yêu em vậy em biết không?
Mà khi yêu nhau, trong những đêm sao hằng
hà, làm thế nào để quên được nhau.

Hỡi Liên những Liên và Liên

(Nguồn: Thanh Tâm Tuyền: Liên, Đêm, Mặt trời tìm thấy, Sáng Tạo xuất bản, Sài Gòn 1964. Bản in trên trang web: www.thivien.net)

Thức giấc

Nửa đêm, mọi người ngủ ôm lấy mình
Một người khác trong giấc mơ
Trăng vừa xanh, đèn sân khấu, rất buồn rất buồn, dạ khúc ca
Biển chập chùng hằng thế kỉ xưa
Người lên tiếng khóc
Nô lệ nghìn năm nhân loại gục đầu
Chia tay cho ta đi như một loài cỏ cây điên dại
Như một hồn lang thang không gặp được bóng mình
Xoá hờn oán ngày ngày sóng ngã cao đầu choáng váng
Rồi trời sáng chỉ còn sương trắng không nhìn thấy mặt nhau
Ðau như thú dữ cháy rừng. Ta đập tan hình hài và thức giấc

(Nguồn: Thanh Tâm Tuyền: Liên, Đêm, Mặt trời tìm thấy, Sáng Tạo xuất bản, Sài Gòn 1964. Bản in trên trang web: www.thivien.net)

Hơi thở

Tôi vẫn sống thiết tha dù không còn hình ảnh,
dù không còn âm thanh. Làm sao tôi biết
được thế nào là tự do. Người ta tàn nhẫn
đóng cửa không thèm bố thí, tiếng kêu than
bóng hạnh phúc chỉ là kẻ ăn mày khốn nạn.
Hôm nào tôi thường lang thang dưới những
rặng cây, không phải là mùa thu hay mùa
đông cũng chẳng phải mùa hạ hay mùa xuân
Thời tiết đã trốn mất chỉ còn vừng trán và
trời, bàn tay và mây, mắt với hư vô. Tôi
tin rằng tôi sẽ nổi loạn, tôi sẽ làm cách mạng
cùng những người anh em của một ngày
chưa ước hẹn. Nhưng rồi tôi biết tôi đang
chết, tôi đang yêu người đàn bà phụ bạc.
Nàng cấu xé thân thể tôi, nàng giày vò linh
hồn tôi. Nàng chỉ cho tôi trông thấy màu đen
của tròng mắt nàng, màu đen xoáy sâu hun
hút con đường địa ngục yêu đương. Tôi
không nhìn ai hết.

Tôi phải yêu? Tôi níu lấy ngực nàng than
khóc, giữa đêm dài tôi chỉ nghe tiếng khóc
của tôi. Tôi còn nghe dưới lưng tôi cỏ hoang
bứt rứt, côn trùng nỉ non, thân xác phá hoại
Và buổi mai không bao giờ thức dậy nữa.
Tôi phải yêu? Yêu hết tuỷ của người tôi. Và
tròng mắt nàng quay tít như vũ trụ trở lại
ngày khởi đầu. Tối tăm. Hỗn loạn.

Tôi lết qua những đường mòn như loài bò
sát tủi thân. Những buổi chiều quạnh quẽ
không còn là chiều. Tôi nhớ lắm, tôi phải
xé toang thân thể đập vỡ linh hồn để ném
vào mặt trời cho sức nóng khiến tôi hoàn toàn
vô tri giác. Tôi nhớ lắm, tôi nhớ tôi phải
vượt qua muôn trùng cách trở bằng cánh
thần linh đến nơi hò hẹn. Mà tôi tê liệt.

Khi tôi đã nằm giữa nơi sa mạc miệng đầy
cát khô thì tôi không còn hình ảnh không
còn âm thanh. Tôi vẫn hỏi thế nào là Tự do.
Tôi đã yêu ai trọn vẹn mối tình thơ dại. Trời
trắng rất nóng trong đầu ruồi bọ khoét mắt
Tôi vẫn sống thiết tha dù hôm nay chỉ
còn - còn vừa đủ một hơi để thở. Tôi vẫn
sống thiết tha dù hôm nay biết chắc chẳng ai
đến hôn vào môi mình cho thêm một hơi thở.
Người ta đã phụ nhau rồi, phải không em?

(Nguồn: Thanh Tâm Tuyền: Liên, Đêm, Mặt trời tìm thấy, Sáng Tạo xuất bản, Sài Gòn 1964. Bản in trên trang web: www.thivien.net)

Về Quách Thoại

Còn gì chăng?
Tôi bưng mặt khóc bên thềm cửa
Trời đất rưng rưng
Em không để cầm tay
Khi người thi sĩ ấy chết trơ trụi
Không một lời trối trăn từ biệt
Mắt khép không đợi vuốt

Nửa đêm

Còn gì chăng?
Tôi ngồi khóc bên bờ sông trôi mãi
Em bỏ đi
Những người thân nhất đều hắt hủi
Giữa xứ sở đau thương tôi chịu đọa đầy
Khi người thi sĩ ấy đã gặp
Người tình ngàn đời là vô cùng
Trong hồn đất

Còn gì chăng?
Tôi bé nhỏ và tôi than thở
Em bỏ đi
Em cũng chẳng trở về
Nhưng vì sao rụng bỗng đầy lề nhân gian
Người thi sĩ bay vào miền đất lạ
Không nhớ mảy may biển gió cát muôn trùng
Ở đấy tôi còn mở mắt
Dìu linh hồn lang thang

(Nguồn: Thanh Tâm Tuyền: Liên, Đêm, Mặt trời tìm thấy, Sáng Tạo xuất bản, Sài Gòn 1964. Bản in trên trang web: www.thivien.net)

Nhân danh

Au nom du front parfait profond

(Éluard)

 
Tình yêu không trọn vẹn
Trong hồn mắt mỗi người
Cuộc đời hổ thẹn

Ngực câm không tiếng nói
Chất cười không thuộc môi
Giác quan đói khát

Ðêm hẻm vây cửa sổ
Người ngồi quên thời gian
Tình cảm đòi mở ngỏ

Bàn tay trơ tự do
Hoa chối từ tóc biếc
Hơi thở đắn đo

Sự sống còn một người
Sự sống còn nhiều người
Những người vô tội

Nhân danh
Tình yêu tự do người
Tôi được quyền kêu gọi

Những người đã chết xin có mặt
Những người còn sống xin giơ tay

(Nguồn: Thanh Tâm Tuyền: Liên, Đêm, Mặt trời tìm thấy, Sáng Tạo xuất bản, Sài Gòn 1964. Bản in trên trang web: www.thivien.net)

Một chỗ trên ô tô buýt

tặng Nguyễn

 
Buổi chiều vào chật khoang xe. Đèn thắp lên.
Tiếng máy nổ bỗng thành tiếng cười dài
Mưa xuống bên ngoài, ngoài cửa sổ. Những bàn tay níu lấy vòng sắt lạnh
Mỗi ngày chúng ta đứng bên nhau không quen nhau
Thân mật ngó lên mái tóc rối nền trời khuya
Ngó vào mắt hoang xa dòng sông không bờ
Sau một ngày làm việc em mơ về khói ấm khuôn mặt riêng
Tôi nghĩ về cuộc đời thầm thầm hàng ngày
Trên những thành ô tô buýt người ta xô chạm vô tình
Tôi bám chặt cửa xe xin một chân đứng
Nhớ đến chúng bạn: một người bên Xóm Cỏ một người ngoài Phú Thọ
Muốn gặp nhau mang cảm tình qua hai chặng đường len giữa đám ồn ào
Chuyến xe buýt chạy trong buổi chiều. Trời mưa, mưa ngoài châu thành
Không tìm thấy bến không đỗ lại
Vai áo đã ướt đầy
Tóc em rét mướt
Một ngày mới bắt đầu với tờ báo phát hành sớm gói trên tay
Xe còn chạy mưa hoài dòng sông hoang mắt bỏ cố níu lấy cửa xe
Nhưng chúng ta không kiếm được một lời nào mà nói

(Nguồn: Thanh Tâm Tuyền: Liên, Đêm, Mặt trời tìm thấy, Sáng Tạo xuất bản, Sài Gòn 1964. Bản in trên trang web: www.thivien.net)

Đừng bắt tôi từ biệt

Không không tôi không trút hơi thở đêm nay
Mặc thần chết đứng múa trên đầu lưỡi
Không không tôi chối lậy cả hai tay
Tôi còn muốn sống còn muốn sống
Vì lòng tôi chứa chan đau khổ
Vì hồn tôi tràn trề chua cay
Tôi là người là một người khác
Những người chết còn mở mắt đây
Hai bàn tay nắm chặt hư vô
Mà hình dung hạnh phúc ngày mai

Này thần chết không nghe
Sinh viên thợ thuyền nông dân Ðông Âu nổi loạn
Này thần chết không nghe
Sự thức giấc của Bắc Phi khốn nạn

Ðừng bắt tôi từ biệt
Vì cổ tôi còn chất đầy tiếng nói
Tôi đã bao giờ muốn chết
Vì quân thù sẽ được thảnh thơi
Tôi còn muốn sống còn muốn sống
Thực hiện rừng danh từ của chúng tôi
Phải kể cách mạng hoà bình giải phóng
Và anh em nhân loại đời đời

Ðừng bắt tôi từ biệt
Linh hồn tôi oan ức mãi không thôi
Hỡi thần chết cứ múa trên đầu lưỡi
Tôi chết không cười không cười

(Nguồn: Thanh Tâm Tuyền: Liên, Đêm, Mặt trời tìm thấy, Sáng Tạo xuất bản, Sài Gòn 1964. Bản in trên trang web: www.thivien.net)  

Nguyên

Hãy quên hết trí nhớ. Em sẽ gặp lại thời
ấu thơ hay vĩnh viễn hay hãi hùng. Em sẽ
nhìn người mình yêu là mặt cô đơn sau lúc
chết, bóng trăng trên phông cảnh, tinh cầu
bay thất lạc.
Hồn anh nghiêng xuống dưới chân em sầu.

Hãy tưởng tới vô vàn vi thể di động trong
không gian. Và nụ cười như sóng truyền,
mặt biển đón đưa lời nói vẻn vẹn là tiếng
kêu lưu luyến.

Thử về sâu lòng địa ngục.

Hãy đặt hết lên môi những lãnh đạm gầy
còm trong trí tuệ. Ám ảnh hiện hình là
chiếc hôn đầy như nước nguyên. Nhiệt tình
đóng băng không sợ hãi mùa xuân. Em
nhìn ra anh đó.

Có bao nhiêu quá khứ, có bao nhiêu tương
lai chưa bằng phút này.

Hãy nhìn anh rất lâu, thật lâu. Cho tia mắt
gỡ dần những hình bóng u hoài phủ trên
xác ướp. Thời gian quay tròn quanh nó rồi
tan vỡ. Khởi đầu bằng thời khắc của chúng ta.

(Nguồn: Thanh Tâm Tuyền: Liên, Đêm, Mặt trời tìm thấy, Sáng Tạo xuất bản, Sài Gòn 1964. Bản in trên trang web: www.thivien.net)

Bài thơ của tháng giêng

Con đường chưa ai tới
Màu hoa nào chưa ai trao nhau
Những chữ nghĩa còn hoang
Câu thề thốt lạ thường
Nơi không gian còn tiết trinh

Lửa ấm cho lời nói
Những đêm sao ở mắt nhìn
Bắt đầu từ trao tặng
Bắt đầu từ một lần hò hẹn
Cách nắm tay nghẹn ngào
Ngón tay âm thầm trò chuyện
Những bước chân thỏ rừng
Chạy trên cỏ sắc
Sợi tóc đen như một chuỗi cười
Trên chúm môi lá biếc
Những chòm hôn vội vàng
Làm những vì sao đổi ngôi
Anh muốn làm mới tình yêu

Thuở nhớ nhung chất ngất
Tưởng khoảng đường liên hành tinh
Giữa phố đông đón đợi
Những ước mơ hiền đi cùng mọi người
Trong vòng tay ôm xiết
Ý nghĩa những ước mơ
Những ảnh hình nghĩ chết

Anh phải làm mới tình yêu
Như sửa sang nhà cửa
Như xây dựng thành phố
Như vun bón ruộng vườn
Như nhìn vào vũ trụ
Khi thế giới vừa dựng
Sẽ mời mọc tình nhân

Khi mặt trời vừa thức
Đòi gặp mùa xuân
Cho làn mi lá ngủ
Cho khóe mắt biển sâu
Cho đồi hoa bát ngát
Bài thơ tình đã bỏ
Ngôn ngữ thiên nhiên của mọi tình duyên là một
Phải làm mới tình yêu
Coi chúng ta là những người thứ nhứt
Trên trái đất này biết yêu nhau
Để những cặp tình nhân khác bắt chước
Để con cái sau này không khổ đau

(Nguồn: Thanh Tâm Tuyền: Liên, Đêm, Mặt trời tìm thấy, Sáng Tạo xuất bản, Sài Gòn 1964. Bản in trên trang web: www.thivien.net)

Hãy cho anh khóc bằng mắt em

Những cuộc tình duyên Budapest

Hãy cho anh khóc bằng mắt em
Những cuộc tình duyên Budapest
Anh một trái tim em một trái tim
Chúng kéo đầy đường chiến xa đại bác
Hãy cho anh giận bằng ngực em
Như chúng bắn lửa thép vào
Môi son họng súng
Mỗi ngã tư mặt anh là hàng rào
Hãy cho anh la bằng cổ em
Trời mai bay rực rỡ
Chúng nó say giết người như gạch ngói
Như lòng chúng ta thèm khát tương lai
Hãy cho anh run bằng má em
Khi chúng đóng mọi đường biên giới
Lùa những ngón tay vào nhau
Thân thể anh chờ đợi
Hãy cho anh ngủ bằng trán em
Đau dấu đạn
Đêm không bao giờ không bao giờ đêm
Chúng tấn công hoài những buổi sáng
Hãy cho anh chết bằng da em
Trong dây xích chiến xa tội nghiệp
Anh sẽ sống bằng hơi thở em
Hỡi những người kế tiếp

Hãy cho anh khóc bằng mắt em
Những cuộc tình duyên Budapest

(Nguồn: Thanh Tâm Tuyền: Liên, Đêm, Mặt trời tìm thấy, Sáng Tạo xuất bản, Sài Gòn 1964. Bản in trên trang web: www.thivien.net)
 Chú thích:

(*) Bài thơ viết nhân sự kiện năm 1956, Hồng quân Liên Xô đưa quân vào thủ đô Budapest – Hungary để bảo vệ thành trì Xã hội chủ nghĩa.

Sầu  Khúc

1.
Ðêm về khuya tình đã vắng như màn trời
Này em đan cho anh những ảo tưởng
Với ngây thơ nào em còn sót

Ngày chưa lên gió cuồng trong hắt hủi
Bạn bè chia tay ném bỏ lại cô đơn
Một mình anh mang nặng

Con đường quen anh bước vào con mắt ráo hoảnh
Và chua cay rơi lá rụng trên hè
Vùng biển đen dâng chùm anh tịch mịch

Nỗi đêm im bập bềnh hòn đảo nổi
Bỗng trôi đi bàng hoàng
Hãy trói lại bằng tóc xoã như hồn em ngơ ngác
Cây mải miết không thưa rời lưu luyến
Ðừng vội ném chuỗi cười xuống huyệt lạnh
Trên môi anh cúi nhìn dấu tích mối sầu

2.
Anh chìa hai bàn tay khô héo
Nỗi tự do buồn phiền
Hai bàn tay những con đường cỏ cháy
Mùa hè thiêu đốt cả cô đơn
Em giữ lấy
Anh còn đâu ngoài nỗi chết ôm ghì
Trong bóng đen trơ trụi nơi vàm sông
Anh tìm kiếm
Tuổi ấu thơ hòn cù lao xa khuất
Và tình yêu như đám lau buồn
Vàm sông nước xoáy như tiếng cười thầm
Ở sau lưng ở trước mặt
Anh thả người trôi nổi

Toàn thân anh rũ liệt
Những loài rắn rết đỉa nhờm
Nâng niu như đồng loại
Anh vẫy hai bàn tay chới với
Gửi lại niềm trong trắng sót thừa
Tặng phẩm đớn hèn
Anh từ biệt

3.
Người con gái tóc dài
Ðêm lạnh trên đầu núi
Trời sao chừng lãng quên
Câu chuyện tình ngắn ngủi

Khúc romancero (1)
Chàng gi-tan máu nóng
Nostalgic Blues (2)
Chàng mọi đen lạnh lùng
Khúc xuân tình kĩ nữ
Là chiều nơi mắt em
Là chiều nơi nghĩa địa
Sầu nhỏ chôn chuyện tình

Ðây là một bài ca
Kể rằng nàng đã chết

Ðây là một bài ca
Kể rằng nàng đã sống
Cuộc đời như vết chém
Máu chảy xối từng hồi

Máu chảy mãi rồi ngừng
Thành lời than ri rỉ
Nàng hấp hối và chết
Như một bài ca thương

Khi đêm chạy trở lui
Người nào thổi harmonica
Tôi đến bằng mọi cách
Tiếng kèn khóc oà

Mưa bẩn sân ga
Toa tầu hạng ba
Chuyến xe hàng ốm yếu
Thổ mộ con ngựa già

Ðường mòn đưa đến huyệt
Ðứa trẻ con thổi harmonica
Trong hoàng hôn tóc rối
Tiếng kèn khóc oà

Từ biệt nàng tôi hỏi
Em đã chết rồi chăng?
Trong quan tài nàng đáp
Ôi đất lạnh mưa băng

Tôi tìm thần chết hỏi
Nàng được tự do chăng?
Thần chết câm và điếc
Tôi nắm tóc bắt gật đầu
Và trở về dương thế

4.
Ðêm nào em không ngủ
Cái chết vuốt ve môi em bằng những móng tay buốt sắc
Bầu trời sắp tan vào nước mắt
Bởi anh mang nhốt lời yêu đương trong đáy mùa đông
Và giấu ngọn lửa âm thầm huỷ thiêu kí ức

Em biết không? Em biết không?

Anh chối từ một nửa thế giới
Thế giới sương mù trong trí nhớ
Muốn chạm vào đỉnh nào bén nhọn của thân em
Anh đụng tới loài côn trùng kinh hoàng đang thở

Em biết không? Em biết không?

Trong ngục tù giam giữ những than van
Người ta kêu một mình
Thành tiếng động dửng dưng đống sắt rỉ hoen rơi đổ
Não óc anh hàng chấn song nguyền rủa

Em biết không? Em biết không?

Khi em đi qua những đường phố giẫm nát những giấc mộng theo đòi
Hi vọng dội lên trong mọi hồi trống rỗng
Anh ngắm hai bàn tay anh nhớ tàn lá về chiều
Khóc thờ ơ ngoài không trung

Em biết không? Em biết không?

Anh đốt dần xác thịt như cành mọn
Giữa chiều mùa đông ở đây trong cốt tuỷ
Tuyệt vọng trần truồng
Anh mong em ngủ yên thần chết kiên nhẫn chờ trọn kiếp

Em biết không? Em biết không?

5.
Hắn bước ra giữa sân khấu dìu theo một
bóng hình tưởng tượng. Không, một bóng
hình trong suốt. Hắn gục đầu vào vai người
ấy mà khóc, không nước mắt, chỉ thấy hai
luồng khói đục thở ra theo lỗ mũi mờ mịt
cả gian phòng làm sặc sụa khán giả. Nhiều
người cay chảy nước mắt nguyền rủa trò đùa
vô ý thức. Mặt hắn bôi vôi trắng như tường
môi hồng như trẻ con. Hắn nhăn nhó: tôi
làm sao khóc được, lệ buồn có thể nhỏ,
như da mặt làm bằng vữa, tôi làm sao
khóc được trên khuôn mặt bất động này. Nói
xong hắn nhảy chân sáo, quấn cẳng vào nhau
mà không ngã xuống sàn trêu chọc khán giả.
Một người la: trò hề mày nhạt lắm, mày
phải ngã lộn mèo như con vật nào thảm hại
nhất cho tao cười với chứ. Hắn ngơ ngẩn,
đứng im hai tay buông thõng, người ta cười,
hắn không hiểu, người ta cười. Hốt nhiên
người hắn bay lên lơ lửng và bơi trong
không khí, hắn ném bỏ hết quần áo bốc mãi
lên trần rồi biến mất.
Hắn lại chạy ra giữa sân khấu. Lần này hắn
đứng về phía bóng hình trong suốt, đó là
một người đàn bà, gục đầu vào vai tên hề bây
giờ thành tưởng tượng. Ðó là một người
đàn bà thật đẹp. Người đàn bà khóc, tên hề
đang đóng trò, khóc nức nở. Họ đang chia
tay nhau, không thể nhìn thấy hai người
cùng một lúc, họ ngăn cách nhau bởi chỉ có
một người, người độc nhất là tên hề. Người
đàn bà thở than ấy tên hề than thở. Ðồ
ngu dốt khốn nạn, đồ kiêu căng hợm hĩnh.
Tên hề trở về vị trí của hắn, giơ tay xô mạnh
người đàn bà đẹp đã hoá ra trong suốt. Hắn
ra dấu với khán giả người đàn bà đã ngã,
đang quỳ mọp níu chân hắn, hắn lấy chân đá
hất, mặt ngửng lên lấy dáng thiểu não của
đại đế Napoléon trong trận chiến Waterloo.
Người đẹp đang lết lại gần như con sên hèn
yếu, hắn cầm lên tay và liệng vào buồng. Một
con chim bay ra, con dị điểu dữ tợn đáp
xuống vai hắn, thân hắn nghiêng ngả như
một pho tượng mất đế. Hắn rút trong người
lấy khẩu súng và bắn ngược lên vai, khẩu
súng phun nước ướt hết hai gò má. Con dị
điểu bay lên, móng sắt lột tước y phục của
tên hề, mỏ mổ lấy mặt nạ. Tên hề hiện
nguyên hình là Napoléon, Napoléon mắm
môi đang khóc.
Mày chỉ là tên hề buồn, tên hề buồn nhất
thế giới chẳng làm ai cười nổi.

6.
Như rừng cây trụi lá
Thở bằng cành khô
Cơn mộng hiền lành trở nên điên dại

Gỡ những lần tóc cháy
Nhìn vào mắt nhau
Con mắt thâm quầng như vết cắn

Trưa một màu Minh Châu
Trời hẹp hòi khôn kể

Phiêu lưu mãi là một nhà tù
Dãy tường câm chuyển động
Trên một triền vực sâu

Vũng nhỏ giữa bàn tay khô héo
Mang dấu tích tình yêu
Là những niềm bối rối

Chút hương trong miệng đắng
Như Minh Châu còn đây.

7.
Anh trở thành giấc mộng
Ðường cỏ hoang em trở về
Ðáy huyệt sâu hồn tóc cũ
Không ai biết chúng ta yêu nhau
Cuộc biệt li nơi hư không
Con mắt nào ngó thấy
Mỗi lời như ngọn lửa
Ðốt những kỉ niệm tội lỗi

Anh bỏ trống hết cuộc đời
Những buổi chiều ban mai
Những nhớ nhung bầu trời
Những vuốt ve trên bàn tay
Âu yếm trên da mặt
Không gian trong tay ôm
Thời gian trong máu chảy
Anh bỏ trống hết mọi người
Những người đẹp như hi vọng
Những người thân như quê hương
Những kẻ thù một kiếp
Những bạn bè không rời

Em đã chết đã chết
Trong im lặng hết thảy
Hằng hà nỗi trống không
Của đỉnh cùng tuyệt vọng
Ôi đêm nay đêm nay đêm nay
Lăn lộn cùng gai góc
Trong hốc đá tối tăm
Ðớn đau ghì lấy em
Anh chỉ là giấc mộng

Một mình em vẫn biết
Chúng ta đã yêu nhau
Rồi anh sẽ ném trả
Hết nước mắt hết giọng cười
Hết phách hồn trí tuệ
Cho rừng sâu lịch sử loài người

Ðến gặp em chốn ấy
Trời mưa dông bao nhiêu ngày
Con đường băng thái dương
Khoảng chúng ta cách biệt
(Nguồn: Thanh Tâm Tuyền: Liên, Đêm, Mặt trời tìm thấy, Sáng Tạo xuất bản, Sài Gòn 1964. Bản in trên trang web: www.thivien.net)

 Chú thích:

(1) “Khúc romancero” là tên gọi một thể loại âm nhạc hòa tấu thính phòng dành cho giọng ca và bè đệm đàn. Thuật ngữ này xuất hiện ở Tây Ban Nha.

(2) “Nostalgic Blues”: Tiếng anh- “hoài cổ” (Nostalgic), xanh (Blues), theo chúng tôi đây có thể là tên một bản nhạc của giai điệu Blues.

Mai

1.
Hồn thảo mộc giấc ngủ
Nằm mơ những ngôi sao mặt trăng
lá đan mắt ngõ
hôn vào môi vào má vào răng
những lời thơ rất cũ
gõ cửa trái tim nàng

2.
Mùa hè lên tiếng cười trong bàn tay nước suối
mùa tóc mun
đẹp những khu rừng không bóng cây

3.
Em hoàng hôn trút áo
ngực gọi đêm về
vì còn đồi đá sỏi
cần lửa hôn gót chân
hành động tàn nhẫn
sao vỡ trên môi

 (Thanh Tâm Tuyền: Liên, Đêm, Mặt trời tìm thấy)

Cỏ

Em bao giờ là thiên nhiên
anh cúi đầu xuống ngực
dòng mưa sắc lá
đau môi

Cỏ của hoa và hoa của cỏ
những ngón tay những ngón chân những nụ cười
nắng tháng ba mưa tháng bảy sương tháng chín
cho thơm đường hôm nay đến sớm mai
hôn từ những ngày dài tội lỗi
chưa quên

Gai trắng con ngươi mở mù lòa
hơi đất nằm trong tóc
thèm muốn mỗi hàm răng
từng móng vuốt
đầy đồng xanh hoa nhiều màu một người
sống sót

Cỏ ơi cỏ kết thành lời
dàn nhạc huy hoàng
cô đơn

Giấc vụng về
tia nhọn sáng
đừng rơi hoàng hôn cánh rừng dầy
những ngực thương nhau
không áo
vì cỏ dại rối bời

Chúng ta ôm thời gian trong suốt
chẳng phân vân
như mặt trời chuyện trò cùng lũ cỏ
như lá cây thầm ngã phủ vai trần
như tiếng tim thốt cười ngoài dĩ vãng

(Nguồn: Thanh Tâm Tuyền: Liên, Đêm, Mặt trời tìm thấy, Sáng Tạo xuất bản, Sài Gòn 1964. Bản in trên trang web: www.thivien.net)

Chiều trên phi trường

Chiều trên phi trường anh bỗng nhớ em, nhớ
chuyến đi xa ước hẹn. Ðây mùa xuân không
đến, những đám cỏ hèn bên diện tích xi măng
khô, bánh thép lăn nhanh thành chấn động cuồng
điên, sự đổ vỡ của vô vàn ảo vọng, thuyền
không gian chở người đến mùa đông tuyết giá
đang già, anh ngồi lặng nhìn anh ở lại.

Bầu trời nắng như mầu bơ vơ, nắng nhiệt đới
xoè bàn tay run rẩy.

Tiếng động cơ xô anh vào bẫy, trên cát lầy lún
mãi, tuổi thiếu niên chạy về nhảy múa trên tóc
anh và gọi. Mày đã trồng những mặc cảm sum
suê trên thân đơn, những rễ chùm ác nghiệt
luồn tới não tuỷ mày, biết không một loài cây
ăn thịt. Mày đã đội vòng gai nhọn trên đầu,
máu tuôn, gai tẩm độc làm rữa dần vô thức.
Thôi mày hãy ôm khối lửa đỏ, định mệnh mày
cừu địch, những hân hoan ngu tối cùng tự do khốn nạn.

Một lần anh hỏi em: nếu anh cho em một điều
ước duy nhất trong một đời, em phải chọn?
Trong hộp đêm vừa đủ gió lùa giả tháng mười
ở quê hương đã mất, có tiếng hát sâu dầy
như quá khứ, giữa chúng ta, những người tình
đã hắt hủi anh, những người tình em liệng vào
quên lãng, anh dẫn em đi những vòng quanh
quẩn ngoài hiện tại để em nhìn vào mộng, em
đáp: em xin được đi xa.

Ðiều chẳng khi nào anh tưởng đến. Như tình
yêu buổi ngây thơ em vẫn còn hối tiếc.

Anh biết trả lời sao? Bởi anh thường tự phụ
hồn anh dài bằng vô cực năm ánh sáng cho dù
mãn kiếp anh chẳng thể nào vượt hết. Bởi anh
thường hổ thẹn khi nghĩ tổ quốc của riêng anh,
người mẹ thất lạc anh tìm kiếm, sẽ không
nhìn được mặt anh.

Ngày qua ngày, rồi em từ biệt, mang theo tình
yêu còn sống sót của hai đứa, tấm chăn đơn
của kẻ nghèo ngày đông tận, anh trần truồng,
dòng suối cạn từ nguồn không hay biển khơi
vẫn vồ vập.

Anh đưa tiễn em, gửi theo những giấc mộng
giấu kín hết đời, em lên đường và anh chỉ còn
chân tay tẻ nhạt vô duyên như xứ sở tang
thương vì bom đạn.

Chiều trên phi trường anh bỗng nhớ em, nhớ
chuyến đi xa hẹn ước.
Không bao giờ nữa.

(Nguồn: Thanh Tâm Tuyền: Liên, Đêm, Mặt trời tìm thấy, Sáng Tạo xuất bản, Sài Gòn 1964. Bản in trên trang web: www.thivien.net)  

Đoản khúc

MỘT LẦN NỮA

Trời vừa đen
Vừa trở dậy
Mưa nhiều bên kia cầu
Mưa nhiều bên kia cầu
Sao li biệt
Lòng sầu trắc ẩn
Còn một chút tự do
Vừa đổ vỡ
Thôi đau đớn hoàn toàn
Thôi đừng kêu khóc nữa

NGOÀI

Tôi chẳng thể trở về
Trên con đường định mệnh
Mặt trời đổ máu
Tròng mắt đen chan hoà
Hấp hối trong buồng kín
Gió thầm tan biển khơi
Tên mình không môi gọi
Không lòng tay đặt lên
Thân khô như củi cứng
Cành cây sầu vừa rụng
Tôi chẳng thể trở về

LI NƯỚC TRONG

Là người mình yêu
Bên những miền xứ chết

Là đường con tim
Trên bàn tay lãng quên

Là trí nhớ không
Trong thời gian bất tỉnh

BÀI THƠ VUI

Một người treo cổ trên cành cây
Trong công viên giữa thành phố
Nhìn một phút cuối cùng
Ðôi tình nhân hôn nhau
Xong
Thiếu nữ cười tinh nghịch như hòn sỏi
Ném lăn theo triền mái ngói

HAI NGƯỜI

Người đàn bà rũ tóc thành một cơn bão mặn
Hương nồng chiều dòng kinh mùa hè
Người đàn ông co quắp chân tay
Hồn dưng không quằn quại

TĨNH VẬT

Mẩu bánh mì ở góc bàn
và cốc nước trong như mắt đẹp
thôi để giấc mơ lên cỏ hoa
hiện hình nỗi chết
từ ngón tay
hết cả niềm hồn hậu
người đau bằng mầu bằng âm thanh
những ngày nghèo đói
ăn mày
cố rúc tiếng cười lên cổ nõn
tóc mai
phố ngõ lên chiều mãi nhớ thương
người nhổ muôn ngàn vết máu ra khỏi lồng ngực
là tĩnh vật
kẻ đi ngoài kia la vào mồm
sống

(Nguồn: Thanh Tâm Tuyền: Liên, Đêm, Mặt trời tìm thấy, Sáng Tạo xuất bản, Sài Gòn 1964. Bản in trên trang web: www.thivien.net)  

Dạ khúc

Anh sợ những cột đèn đổ xuống
Rồi dây điện cuốn lấy chúng ta
Bóp chết mọi hi vọng
Nên anh dìu em đi xa

Ði đi chúng ta đến công viên
Nơi anh sẽ hôn em đắm đuối
Ôi môi em như mật đắng
Như móng sắc thương đau
Ði đi anh đưa em vào quán rượu
Có một chút Paris
Ðể anh được làm thi sĩ
Hay nửa đêm Hanoi
Anh là thằng điên khùng
Ôm em trong tay mà đã nhớ em ngày sắp tới
Chiếc kèn hát mãi than van
Ðiệu nhạc gầy níu nhau tuyệt vọng
Sao tuổi trẻ quá buồn
như con mắt giận dữ
Sao tuổi trẻ quá buồn
như bàn ghế không bầy

Thôi em hãy đứng dậy
người bán hàng đã ngủ sau quầy
anh đưa em đi trốn
những giày vò ngày mai

(Nguồn: Thanh Tâm Tuyền: Liên, Đêm, Mặt trời tìm thấy, Sáng Tạo xuất bản, Sài Gòn 1964. Bản in trên trang web: www.thivien.net)

Bài ca ngợi tình yêu

1.
Tôi chờ đợi
lớn lên cùng dông bão
hôm nay tuổi nhỏ khóc trên vai
tìm cánh tay nước biển
con ngựa buồn
lửa trốn con ngươi

Ðất nước có một lần
tôi ghì đau đớn trong thân thể
những dòng sông những đường cày núi nhọn
những biệt li rạn nứt lòng đường
hút chặt mười ngón tay ngón chân da thịt
như người yêu từ chối vùng vằng

Tôi chờ đợi
cười lên sặc sỡ
la qua mái ngói
thành phố đồng ruộng
bấu lấy tim tôi
thành nhịp thở
ngõ cụt đường làng cỏ hoa cống rãnh
cây già đá sỏi bùn nước mặn nồng
chảy máu
tiếng kêu

2.
Tôi chờ đợi
phổi đầy lửa cháy
môi đầy thẹn thùng
vục xuống nhục nhằn tổ quốc
nhìn gót giầy miệng uống tro than
nghe tiếng ca của một người không quen
của cuộc đời tình nhân

3.
Trang sách khởi đầu viết
mắt người cần ánh sáng
môi người cần mặt trăng
bàn tay đòi mặt trời
và ngực em tự do
của anh của anh tất cả

Em gối đầu sương xuống
chuyện trò bằng bóng hình

Tôi đẹp như hình tôi
như cuộc đời
như mọi người
như chút thôi
anh yêu lấy em

Em là lá biếc là mây cao là tiếng hát
sớm mai khuya thức nhiều nhớ thương
em là cánh hoa là khói sóng
đêm màu hồng

Vòng tay dĩ vãng và bát ngát
chỗ yên nghỉ cuối cùng
dưới mắt sao dưới bàn chân những đứa con

4.
Tôi chờ đợi
một người không
nhiều người
ở thành phố thiếu thốn
ở làng mạc đọa đày
tôi là tiếng nói là tiếng khóc
những người bỏ đi hẹn trở về
những người mím hơi thừa chịu đựng
tôi chờ đợi
tôi là tiếng thơ là tiếng cười
mai Việt Nam hỡi mai Việt Nam

(Nguồn: Thanh Tâm Tuyền: Liên, Đêm, Mặt trời tìm thấy, Sáng Tạo xuất bản, Sài Gòn 1964. Bản in trên trang web: www.thivien.net)

Thành phố II

Rất nhiều khoảnh khắc, bỗng nhiên hè đường tách
lìa khỏi linh hồn, rồi những mặt nhà những chòm
cây xe cộ nghĩa là thành phố đáng ghét như thù
nghịch, tôi bơ vơ suốt buổi chưa hết kiếp buồn
phiền. Tôi, kẻ tội đồ vượt ngục, những vách tường
hắt hủi những tiếng động nguyền rủa, muốn một
hồn người yêu đương mà không gặp nên thành
phố là nơi đầy ải gớm ghê vì chứa chấp những cô
đơn chống chọi. Ngó xuống mỗi viên gạch, nhìn
lên mỗi cây đèn đủ thấy sự khinh ghét lạnh lùng.
Tôi trốn chạy, ngoại ô thì gầy yếu, ngõ xóm rối
rắm hơn lòng mình và những vuốt nhọn mơn trớn.

Mỗi giọt lệ là một lần buộc tội
Một nụ cười là một lần xảo trá

Tại sao Thượng Ðế cứ bắt buộc phải là Thượng
Ðế? Những con chuột chù bắt buộc phải làm
những con chuột chù? Ngoại ô chới với bên
dòng dây điện mỏng con đường hẻm cụt và
chuyến xe già. Mưa trôi xuống bùn nhơ, không
còn linh hồn để khép kín, mọi vật rã rời, chẳng
biết có nên thương tiếc chăng?

Một người đàn bà đẹp chít khăn tang - cái đẹp
của khăn tang trên khuôn mặt sầu muộn - cầm
tay rủ tôi bỏ đi. Về những đồi cỏ may hoang vu
nằm với nhau, chẳng dám trông vào mắt nhau.
Mùa Hạ trôi cao dưới chân đồi bát ngát, mầu đất
xám, nỗi cô đơn dần nhỏ lại hoá tôi thành thứ rễ
cây kì lạ. Tôi khiếp hãi hỏi: Nàng nghe thấy gì
không? – Một thứ hương thơm toả ra từ thân
thể chàng – Không phải – Chiếc khăn tang trên
tóc em quấn lấy cổ tay chàng, tiếng hát xa vời của
kỉ niệm. Tôi la lên: Không phải, nghiêm khắc nhìn
người đàn bà. Cái nhìn độc ác ấy giết chết người
đàn bà, nàng vẫn còn đẹp khi sầu muộn. Tôi đắp
mộ nàng bằng vòm trời yên tĩnh lấy của mùa Hè
đang có đây, liệm xác nàng bằng cả đồi cỏ may êm
ái vô cùng. Tôi nói: Hỡi em! Em không nghe
thấy gì thật sao? Lời rên xiết của những thành
phố trơ trọi hơn chúng ta. Hỡi em! Em sung
sướng biết chừng nào, em nằm đây da thịt nở lên
cây cỏ, còn anh, anh phải quay về héo mòn cùng
gạch ngói.

Tôi trở vào thành phố thấy thành phố nhớ thương
tôi. Tôi đi bên phía trái, những thanh sắt nhọn xuyên
thủng ngực, người ta muốn giày xéo tôi cho đỡ
chướng mắt. Tôi vẫn dửng dưng và bắt đầu người
ta run sợ. Tôi bảo mọi người: Hãy đi sang bên
này, chối bỏ những thói quen ngu muội của
người, chúng ta sẽ gọi bên này là bên phải. Không
ai dám cười tôi, nhiều người muốn băng qua
nhưng còn sợ chết giữa đường. Mặc họ dù thế
nào tôi vẫn tiếp tục đi bên phía trái. Thân và
hồn tôi nặng nề những kim loại. Và tôi đau đớn
nhớ người đàn bà chít khăn tang trên đồi cỏ may
hoang vu dưới trời cao mùa Hạ.

(Nguồn: Thanh Tâm Tuyền: Liên, Đêm, Mặt trời tìm thấy, Sáng Tạo xuất bản, Sài Gòn 1964. Bản in trên trang web: www.thivien.net)

Mặt trời tìm thấy

Souvent je ne parle que pour toi
afin que la terre m’oublie

(René Char)

 
Gỡ mình ra khỏi trói buộc thời gian, con chim
không làm tổ trên trần nhà kín. Vài cọng rơm nhặt
ngoài đồng nội, hương của tóc em - anh
tưởng tượng
Bỏ ngoài quá khứ, những hòn sỏi chìm xuống đáy
nước trong. Anh thèm khát

Anh thường kể câu chuyện thần thoại. Chàng
hoàng tử ôm một trái tim trắng tìm tình nhân,
người làm cho tim chàng hoá thành màu đỏ trần
gian; vì màu trắng ác độc giết chết kẻ yêu chàng.
Kẻ ấy không bao giờ chàng được gặp, nàng chưa
đầu thai xuống thế.
Và sau những chập chùng...

Tấm mền tương tư trên cỏ nhung thơ ấu.
Trời đêm nhiều sao trên mi giọt lệ những xa vời.
Chuỗi cười ngọc bích bồi hồi.
Em: Cả thiên nhiên trải rộng chìm xuống hồn dưỡng bệnh.

Hãy ngửa khuôn cổ tròn như một cành hoa trắng,
anh đeo vào đây vòng ca ngợi.
Hãy chìm mắt xuống những lớp nhớ nhung như
biển lớn anh đang dâng.
Hãy đặt hai bàn tay mười ngón lửa sưởi lên môi
anh từng giá lạnh bởi những lời đã thốt.
Anh sẽ hôn em, thời khắc hạnh phúc vẫn mong
manh. Mà vĩnh viễn đó.

Bao giờ anh đã nằm soi mình bên dòng nước trên
đỉnh non cao toàn thân trơ hồn phiến đá, nghe
thịt xương úa héo buồn thảo mộc. Và đắng cay
của độ cao hun hút rút dần từng móng tay, móng
chân, cùng chất não nhờn.
Nào thể biết niềm hoan lạc, đám mây bay buông
thả tàn theo mộng giữa trời.
Rồi lạc thú em mang đầy giữa rừng tóc rối, và
hân hoan chở đến với hình hài, vầng trán kia đưa
về miền xa lạ, anh chỉ còn là chút hương loãng
chìm trong bát ngát.

Tôi đã trở về nhận quyền âu yếm của người không tên.
Ðêm nay anh gối đầu lên hi vọng thì thầm trên
mồ dĩ vãng chôn sâu những thi thể cừu thù và tha thứ.
Mùa Hè dài vô tận những dục tình hồn hậu chẳng
giấu che. Nỗi đê mê khoái cảm, trái cây vừa chín
cắn vào, ngậm hết giọng cười rực rỡ trong cả
vòm trời êm như ngực thở. Hi vọng buông xuống
giữa không gian tự do anh không cần ôm lấy mặc
cho tình ái đong đưa bằng rung động tinh khiết. Cả
người anh tình ái và hi vọng và tự do phủ bàn
tay mầu nhiệm hoá thành bóng hư vô.

Vinh quang cho những kẻ sống một đời một
kiếp chẳng bao giờ chờ đợi hẹn hò.

Bởi con chim vẫn giam trong lồng ngực vừa
được bay nên bay mau hơn ánh sáng, anh nhìn
được mắt em tuyệt vời tận muôn nghìn quá khứ.
Bởi con chim đã bay kịp thời gian nên chậm lại,
anh nhìn thấu hồn em trong suốt những mai sau.

Bởi con chim còn xoè cánh liệng tròn, anh thâu
nhận hết em qua vô vàn hình ảnh.

Trong một thế giới, anh thức dậy vượt hoài lên
khỏi mình những tầng địa ngục giam giữ. Trong
một thế giới, em nhỏ bé và cao vút, anh ngưỡng vọng.
Trong một thế giới:
Em hoàn toàn, luôn luôn mới lạ.

Mái tóc là điệu cười nhắn nhủ
Mùa Thu mật ngọt hôn gót chân
Và vầng trán
Ngủ Thiên thần mộng mị.

Bắt đầu cơn điên đầm ấm
Khi không sao ngỡ thấy nụ cười
Phải màu cẩm chướng.
Hay màu lệ lan
Hiểu đâu ý nghĩ một loài hoa
Mê đắm ngất vào hai khoé mắt.

Sáng tạo lấy từ ngữ yêu đương, hiền như lá cỏ,
anh tìm tới thời cô đơn tuổi dại. Biết bao nhiêu
quen thuộc lúc mai kia nghỉ hè, chạy nhảy giữa
bãi hoang, triền dốc núi, ngó xuống dòng sông yêu
như nghịch ngợm. Bằng mắt nhìn màu xanh ôm
bóng trắng, sợi chỉ thần tiên em thả, anh nối liền
những vụn ngọc bỏ quên ngày cũ thành một lời
ca lập dị trẻ con. Chuỗi ngọc muôn màu, những
mảnh đi tan nát mang tặng em là những-chưa-từ-biệt.

Anh muốn chiêm ngưỡng em trên bức vẽ khoả
thân bằng mực đen của một nhà hoạ sĩ, râu tóc
đã ngoài bảy mươi tuổi, có cặp mắt mới lên năm.

Buổi sớm còn ánh trăng, đèn thành phố đã tắt,
tôi ra khỏi căn phòng đến nơi hẹn. Nơi hẹn
nào? Tôi không rõ. Tôi rảo bước, cầu mong
đừng ai nhìn ra tôi. Ðừng ai nhìn ra tôi. Tôi
là ai? Tôi thấy tôi đi trên nền trời và trời hơi
run lạnh như bàn tay mỏng khép nép. Tôi
tưởng tượng người sẽ gọi tên tôi thứ nhứt là
một người con gái dịu dàng. Và tôi quay lại.
Chỉ thấy tôi đang đứng dưới chân đường dốc,
đâu đây những chùm lá hiện lên mùa đông. Tôi
vẫn đi, lục soát trí nhớ nơi hẹn gặp, lang thang
vào buổi chiều quạnh quẽ. Tôi lo lắng nghĩ đến
người chờ đợi. Khách qua đường nhìn tôi như
cành cây, không người quen nào hết. Ðêm tối
tôi trở về, luôn luôn nghe sau gáy một cặp
mắt âu yếm rung động. Mặt trăng sắp lặn còn
chờ tôi nơi đầu ngõ vào nhà.

Tôi từ biệt tôi và gặp em đang đón đợi.

Chia tay với mặt biển ngày ngày khép kín,
với những trường thành dĩ vãng hắt hủi –
sinh phần lạnh lẽo xây bằng đá ong hằng hằng
tuyệt vọng.
Chia tay với rừng già khô cháy miền nhiệt đới,
với sức thù hằn đốt bỏng những cỏ ấu phút
giây. Cánh cửa đóng chặt và im ngay tiếng
kêu xé ruột.

Chia tay với mọi khuôn mặt tưởng vọng chưa xuất hiện.
Chia tay với những thân yêu thời nào đây.
Tôi đứng trước mặt em, trước cặp mắt rạng
ngời của kiếp sống của bóng chết.
Trước bàn tay sơ sinh – tự do.

Em ngủ trên vai anh, bông hoa nở trên thân
cây mới mọc. Anh chúm những lá tay che
khuất khuôn mặt em. Hơi thở nhỏ như tơ luồn
qua kẽ lá. Anh nhắm mắt nhìn thẳng vào mặt
trời sáng êm, mặt trời bằng bạch kim là dung
nhan cô gái nhỏ. Phải chăng chính anh đang
nói? Giọng nói xuôi theo mạch máu hồng thẫm
lan trong quên lãng. Anh quên được anh, triền
miên giữa bình minh đồng vắng.
Và cánh tay em dẫn dắt.
Và hương thơm linh hồn.
Và đêm tóc anh úp mặt.

Trong đáy cùng bản thể đang xa vời.

Bàn tay như làn nắng hanh thu ve vuốt mở
hết giác quan là những cặp mắt vẫn ngủ say.
Màu trắng hiền hoà như lớp mưa đầu mùa
giăng lấy con ngươi thơm hương lạ. Sự hiển
nhiên huyền bí thường ngày chẳng cần dò hỏi.
Tại sao anh chọn em? Nào anh có chọn.
Em là mặt biển xanh chờ đó, xưa kia anh
sống trên rừng giữa bầy bộ lạc phiêu lưu.

Chưa bao giờ anh hiền lành như hôm nay.
Anh ở trong thành phố không quá khứ, ngõ
xóm còn buông theo tưởng tượng rắc rối hơn
tình yêu, anh mang đặt tên em để mình anh
gọi. Anh viết cho em từ xứ sở xa vời khi
qua bẩy mầu cầu vồng nơi mắt em với những
mưa nắng hoàng hôn bình minh đột ngột. Ở
đây cửa nhà cười nói bằng rung động và anh
bước xuống những triền vực thăng bằng không
chóng mặt rồi chẳng hiểu mình đang ở trên
cao hay dưới thấp.

Có những ngôn ngữ của sự vật im lìm kín
tiếng, giọng ấm như tấm chăn đơn đêm trở
lạnh. Anh đã qua những đêm hãi hùng mà
bóng tối trống trơn như lỗ huyệt, hình hài khô
mục như ác mộng và tử thần bỏ mặc một lá
cây già. Bây giờ, và những bây giờ mãi mãi,
màu đêm như lòng đen mắt ấy là con tim cao
vời tử thần về nhịp múa.

Sẽ chết như sao rơi vào bất tận.
Sẽ yêu như giọt nước hân hoan.

(Nguồn: Thanh Tâm Tuyền: Liên, Đêm, Mặt trời tìm thấy, Sáng Tạo xuất bản, Sài Gòn 1964. Bản in trên trang web: www.thivien.net)