Giáo dục và vai trò của nhà giáo luôn là vấn đề trung tâm của đời sống xã hội. Nhà giáo là biểu tượng tri thức có vai trò quan trọng trong việc nuôi dưỡng, gìn giữ các giá trị văn hóa nhân văn, và góp phần định hình nhân cách con người Việt Nam. Nhân ngày Nhà giáo Việt Nam 20/11 hãy cùng nhìn nhận, đánh giá về vai trò của người thầy đối với sự phát triển văn hóa dân tộc.

Giáo viên đang tận tâm rèn luyện học sinh ngay từ những năm đầu đời

Chúng ta thường nói giáo dục giữ vai trò quyết định đối với sự hưng thịnh của mỗi quốc gia. Vì vậy, nhà giáo được coi là biểu tượng tri thức, là niềm tự hào, góp phần tạo nên phẩm cách con người, tầm vóc của một dân tộc. Vì vậy truyền thống đạo lý “Tôn sư trọng đạo” được tạo dựng, bồi đắp từ ngàn xưa cho đến nay. Trong đạo “tam cương” của Nho giáo ba vị trí đặc biệt quan trọng của xã hội xưa là “Quân - Sư - Phụ” thì người thầy “sư” chỉ đứng sau vua “quân” và được xã hội, Nhân dân đặc biệt coi trọng, tôn vinh, gửi gắm niềm tin giúp con em học hành thành đạt. Trải qua thời gian, dù xã hội có phát triển và đổi thay thì truyền thống ấy vẫn là một nét đẹp trong văn hóa Việt Nam. Truyền thống ấy bắt nguồn từ mong muốn, khát vọng hoàn thiện đạo đức, nhân cách để học trò học, noi theo thầy mà trở thành người có đức, có nhân. Tên tuổi của các nhà giáo lớn như Chu Văn An, Lê Quý Đôn, Nguyễn Bỉnh Khiêm, không chỉ gắn liền với sứ mệnh truyền dạy tri thức mà còn là những người định hình tư duy và đạo đức cho lớp hậu sinh.

Trong xã hội hiện đại, sự xuất hiện của công nghệ, máy móc hay trí tuệ nhân tạo… đã mang đến những thuận lợi to lớn cho giáo dục cùng tất cả mọi lĩnh vực nhưng không thể thay thế được vai trò của người thầy trong trường học. Bởi các trí tuệ nhân tạo dù cao siêu đến đâu cũng phải bắt đầu và tịnh tiến từ những điều đơn giản là bảng chữ cái và những phép cộng trừ đầu tiên mà phải người thầy mới đem đến được. Trước khi đến với trí tuệ, người thầy phải định hướng và gợi mở được sự cởi mở về văn hóa để con người có tâm hồn phong phú, có tri thức, năng lực đối thoại và hợp tác, có bản lĩnh thích ứng với nhiều nền văn hóa và điều kiện sống khác nhau.

Trong thời cận hiện đại, tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục cách mạng rất đơn giản nhưng dễ hiểu, rõ ràng và lớn lao. Người nói: “một dân tộc dốt là một dân tộc yếu”, “Non sông Việt Nam có trở nên tươi đẹp hay không, dân tộc Việt Nam có bước tới đài vinh quang để sánh vai với các cường quốc năm châu được hay không, chính là nhờ một phần lớn ở công học tập của các em”. Trong thời kỳ đổi mới, Đảng và Nhà nước ta tiếp tục có nhiều quan điểm, chủ trương, đường lối, chính sách để phát triển giáo dục. Coi đây là mạch nguồn cho kỷ nguyên hội nhập thịnh vượng của dân tộc. Đại hội lần thứ XIII Đảng ta tiếp tục khẳng định: “Đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, phát triển con người”, “Giáo dục và đào tạo cùng với khoa học và công nghệ là quốc sách hàng đầu, là động lực then chốt để phát triển đất nước. Tiếp tục đổi mới đồng bộ mục tiêu, nội dung, chương trình, phương thức, phương pháp giáo dục và đào tạo theo hướng hiện đại, hội nhập quốc tế, phát triển con người toàn diện, đáp ứng những yêu cầu mới của phát triển kinh tế - xã hội, khoa học và công nghệ, thích ứng với cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư”,  “Chú trọng hơn giáo dục đạo đức, năng lực sáng tạo và các giá trị cốt lõi, nhất là giáo dục tinh thần yêu nước, lòng tự hào, tự tôn dân tộc; khơi dậy khát vọng phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc và bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa. Gắn giáo dục tri thức, đạo đức, thẩm mỹ, kỹ năng sống với giáo dục thể chất, nâng cao tầm vóc con người Việt Nam”. Vì vậy cần chú ý “Đổi mới mạnh mẽ chính sách đãi ngộ, chăm lo xây dựng đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục là khâu then chốt”; “nâng cao trình độ và chất lượng đội ngũ nhà giáo và và cán bộ quản lý giáo dục”… để “Đào tạo con người theo hướng có đạo đức, kỷ luật, kỷ cương, ý thức trách nhiệm công dân, xã hội; có kỹ năng sống, kỹ năng làm việc, khả năng ngoại ngữ, công nghệ thông tin, công nghệ số, có tư duy sáng tạo và hội nhập quốc tế. Phấn đấu đến năm 2030, nền giáo dục Việt Nam đạt trình độ tiên tiến trong khu vực”. Những quan điểm trên của Đảng nhằm thực hiện thành công chiến lược trồng người cho hiện tại và tương lai đất nước như Chủ tịch Hồ Chí Minh hằng mong muốn.

Một tiết học của cô và trò Trường THCS Trà Lân, Nghệ An. Ảnh: Đức Anh

Một quốc gia không thể hội nhập với thế giới nếu giáo dục tụt hậu. Muốn tự tin trong kỷ nguyên mới định vị văn hóa quốc gia trong văn hóa toàn cầu để sức mạnh của quốc tế cũng là sức mạnh của quốc gia…đòi hỏi mỗi nhà giáo phải có nền tảng sâu về trí tuệ, tri thức, kinh nghiệm, nhân ái, thiện lương. Nhà giáo phải biết hun đúc và nuôi dưỡng lý tưởng xây dựng cho xã hội một tầng lớp trí thức, phải truyền cảm hứng và chuẩn bị cho thế hệ tương lai ý thức đóng góp cho xã hội. Không thể có chất lượng giáo dục tốt nếu không có đội ngũ nhà giáo giỏi, tâm huyết, tận tụy với nghề; dấn thân một cách bản lĩnh vì một môi trường giáo dục. Ở đó những điều cao đẹp và các giá trị văn hóa nhân bản được tôn trọng, đề cao và vinh danh.

Nghề nào cũng cao quý và đáng trân trọng, nhưng nghề giáo là một trong số rất ít nghề được cho là cao quí và đáng trân trọng nhất. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã từng khằng định: “Còn gì vẻ vang hơn nghề đào tạo những thế hệ sau này tích cực góp phần xây dựng chủ nghĩa xã hội và chủ nghĩa cộng sản. Người thầy giáo tốt - thầy giáo xứng đáng là thầy giáo - là người vẻ vang nhất”. Vì thế, nghề giáo đòi hỏi sự nghiêm cẩn, trong sáng và mô phạm hơn bất cứ nghề nào khác. Nhân cách văn hóa của người dạy tác động lên sự hình thành và phát triển nhân cách văn hóa của người học giúp cho những giá trị nhân văn được nuôi giữ tốt đẹp nhất. Đây là nội dung cốt lõi của việc nâng cao chất lượng đội ngũ nhà giáo trong thời đại ngày nay. Chúng ta có thể có chương trình tốt, sách giáo khoa tốt, cơ sở vật chất khang trang nhưng đội ngũ giáo viên bất cập thì chất lượng giáo dục cũng không thể cải thiện được.

Nghệ An khen thưởng cho GV các trường THPT trong đợt thi đua đến kỳ thi tốt nghiệp lớp 12 năm 2025

          Trong dòng chảy của lịch sử, văn hóa dân tộc. Nghệ An luôn là một vùng đất học. Ông đồ Nghệ nổi tiếng hay chữ, hào sảng và tận tâm. Nhà thơ Trần Mạnh Hảo từng có câu thơ: “ông đồ Nghệ dạy biển cả học bài” để nói về sự giỏi giang của người thấy và truyền thống hiếu học của con người xứ Nghệ. Tiếp nối mạch nguồn truyền thống các thế hệ nhà giáo cách mạng Nghệ An đã và đang tiếp tục thực hiện và hoàn thành xuất sắc thiên chức “trồng người”, nuôi dưỡng tương lai của mình. Trong năm học này, toàn tỉnh có hơn 43,000 cán bộ giáo viện. Vượt lên khó khăn chủ quan và khách quan trong bối cảnh thực hiện cuộc cách mạng tinh giản bộ máy, sắp xếp lại đơn vị hành chính, các thầy cô giáo đang tự tin, chuyển mình đáp ứng các yêu cầu, quyết tâm hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ.

Tương lai của đất nước thuộc về thế hệ trẻ. Để có được thế hệ chủ nhân tương lai của đất nước là do các nhà giáo hôm nay quyết định. Ghi nhận đóng góp to lớn, góp phần vô cùng quan trọng trong sự nghiệp bảo vệ và xây dựng đất nước mấy chục năm vừa qua của các nhà giáo cũng như kỳ vọng vào những kết quả lớn lao hơn trong sự nghiệp trồng người - nhân Ngày Nhà giáo Việt Nam, xin được bày tỏ sự kính trọng và lòng biết ơn sâu sắc đến tất cả các thầy giáo, cô giáo.

                                                                             TĐH