Sinh thời Chủ tịch Hồ Chí Minh từng nói: “Gia đình là tế bào của xã hội. Quan tâm đến gia đình là đúng, vì nhiều gia đình cộng lại mới thành xã hội, gia đình tốt thì xã hội mới tốt, xã hội tốt thì gia đình càng tốt hơn”. Qua nhiều thời kỳ phát triển, cấu trúc và quan hệ trong gia đình Việt Nam có những thay đổi, nhưng chức năng cơ bản của gia đình vẫn còn tồn tại và gia đình vẫn là một nhân tố quan trọng, không thể thiếu trong sự phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.

Là vùng đất có truyền thống lịch sử, văn hóa, yêu nước và cách mạng trải qua các thời kỳ lịch sử, xứ Nghệ đã có nhiều tấm gương gia đình được ghi nhận. Đó là nhiều thế hệ gia đình của dòng họ Nguyễn Cảnh, điển hình là gia đình Phúc Khánh Quận công Nguyễn Cảnh Huy ở xã Ngọc Sơn, huyện Thanh Chương có cha và 4 người con đều được ban tước Quận công. Cũng ở huyện Thanh Chương có cha con các Tiến sỹ Nguyễn Phùng Thời - Nguyễn Bá Quýnh, cùng đỗ Tiến Sỹ và làm quan cùng thời có nhiều công lao với dân với nước. Đại gia đình họ Nguyễn Tiên Điền có cha con, ông cháu chắt cũng làm quan từng được ví là “khi nào Hồng Lĩnh hết cây, sông Rum (sông Lam đoạn chảy qua huyện Hưng Nguyên và Nghi Xuân) hết nước họ này hết quan”. Cha con, ông cháu Lưỡng Quốc trạng nguyên Hồ Sỹ Dương và cháu Hồ Sỹ Tân ở huyện Quỳnh Lưu nổi tiếng với nhiều công trạng, tác phẩm. Trong đó có sách Hồ Thượng thư gia lễ, Thọ Mai gia lễ đề cao đạo hiếu, lấy đạo hiếu và gia đình làm gốc cho xã hội được phổ biến khắp trong nước, ngày nay vẫn còn được áp dụng.

Trong thời hiện đại cũng có nhiều gia đình tiêu biểu như gia đình Chủ tịch Hồ Chí Minh kính yêu tất cả đều hy sinh cho cách mạng, vì dân vì nước. Gia đình vợ chồng các vị cách mạng tiền bối Lê Hồng Phong - Nguyễn Thị Minh Khai ở huyện Hưng Nguyên và em là Nguyễn Thị Minh Thái là những tấm gương hy sinh cao cả. Gia đình nhà nho yêu nước Đặng Nguyên Cẩn ở huyện Thanh Chương tất cả anh chị em ruột và các con đều tham gia cách mạng, Trong đó gia đình Nhà văn hóa Đặng Thai Mai, cha và các con đều là GS, PGS-Tiến sỹ đầu ngành và rất nhiều gia đình có các thế hệ làm cách mạng, là cán bộ quản lý, nhà khoa học, doanh nhân thành đạt, nhiều gia đình văn hóa, gia đình khuyến học… tiêu biểu.

Tổ chức lễ mừng thọ cho người cao tuổi là dịp thể hiện lòng hiếu kính trong một gia đình

Từ khi Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định 72/2001/QĐ-TTg lấy ngày 28/6 hàng năm làm "Ngày Gia đình Việt Nam", cùng với việc tập trung phát triển kinh tế xã hội, các nội dung về phát triển gia đình Việt Nam tiếp tục được quan tâm.  Trên địa bàn tỉnh Nghệ An, công tác xây dựng gia đình văn hóa được triển khai gắn với phong trào "Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa", phong trào “Xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh” và các phong trào thi đua yêu nước khác, nên đã đạt nhiều kết quả tích cực. Các cấp, ngành và các địa phương đã lãnh đạo, chỉ đạo, tổ chức thực hiện, bố trí nguồn kinh phí, tổ chức tập huấn, bồi dưỡng về chuyên môn, nghiệp vụ để triển khai thực hiện tốt công tác gia đình ở cơ sở, xây dựng và nhân rộng nhiều mô hình gia đình văn hóa tiêu biểu. Tổ chức nhiều mô hình, cách làm mới, hiệu quả như: Phong trào hiếu học, khuyến học qua các mô hình "Gia đình học tập", "Dòng họ học tập", "Phụ nữ tích cực học tập, lao động sáng tạo, xây dựng gia đình hạnh phúc", "Gia đình văn hóa"; các câu lạc bộ "Gia đình trẻ", "Gia đình hạnh phúc tiêu biểu”…Từ đó, chất lượng xây dựng gia đình, dòng họ, khu dân cư, cơ quan, đơn vị văn hóa ngày càng tăng lên. Xây dựng được nhiều mô hình gia đình văn hóa tiêu biểu, dòng họ văn hóa góp phần xây dựng con người Nghệ An chuẩn mực về đạo đức, giữ gìn và phát huy truyền thống gia đình mang bản sắc xứ Nghệ. Tiếp thu có chọn lọc những tinh hoa, tiến bộ của gia đình hiện đại.

Đến hết năm 2024, toàn tỉnh có 20.597 gia đình văn hóa tiêu biểu được tuyên dương khen thưởng, 984 câu lạc bộ gia đình phát triển bền vững, 1.831 nhóm, phòng chống bạo lực gia đình và 3.017 địa chỉ tin cậy tại cộng đồng. Đến nay, toàn tỉnh có 204 mô hình văn hóa tiêu biểu cấp tỉnh được công nhận. Có 737.186/851.151 gia đình được công nhận danh hiệu gia đình văn hóa đạt 89%; tỷ lệ gia đình thể thao đạt 30,5%. Tôn vinh được hơn 23.520 gia đình văn hóa tiêu biểu xuất sắc cấp xã, hơn 1.965 gia đình văn hóa tiêu biểu xuất sắc cấp huyện, 250 gia đình văn hóa tiêu biểu xuất sắc cấp tỉnh, 28 đại biểu gia đình văn hóa tiêu biểu xuất sắc được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch tặng Bằng khen.

Trong bối cảnh xã hội đã dần phát triển theo chiều hướng hiện đại hơn, các gia đình Việt Nam cũng bắt đầu thích nghi với sự hội nhập. Từ đó nhiều kiểu gia đình khác nhau xuất hiện, phù hợp với cuộc sống và khả năng của từng người. Bên cạnh việc nhắc nhở chúng ta về quyền và nghĩa vụ, ngày Gia Đình Việt Nam còn được dùng để tuyên dương và chúc mừng sự đa dạng về mặt tổ chức gia đình, khuyến khích mọi người theo đuổi kiểu gia đình mà mình mong muốn. Với ý nghĩa như vậy, một trong các nhiệm vụ cần phải thực hiện theo Quyết định 72/2001/QĐ-TTg là hàng năm phải tổ chức "Ngày gia đình" trong tháng hành động vì trẻ em (từ 15-5 đến 30-6), nhằm thúc đẩy phong trào toàn xã hội xây dựng gia đình bền vững, hạnh phúc, nuôi dạy con tốt. Các cấp ủy, chính quyền, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức thành viên của Mặt trận chỉ đạo tổ chức thực hiện những hoạt động thích hợp với một chủ đề cụ thể và thiết thực, nhằm đẩy mạnh công tác tuyên truyền, vận động các tầng lớp nhân dân tham gia phong trào "Xây dựng gia đình no ấm, bình đẳng, tiến bộ và hạnh phúc". Tổ chức các cuộc gặp mặt những gia đình có thành tích trong việc chăm sóc người già, nuôi dạy con tốt, giữ gìn thuần phong mỹ tục của gia đình. Tọa đàm, trao đổi kinh nghiệm, nghe nói chuyện chuyên đề về xây dựng gia đình, giúp gia đình xóa đói giảm nghèo, phát triển kinh tế đối với những gia đình có hoàn cảnh khó khăn... Phổ biến, hướng dẫn thực hiện các chuẩn mực đạo đức, pháp lý trong cách ứng xử giữa các thành viên trong gia đình, gắn với cam kết, quy ước của gia đình và các thành viên trong gia đình. Hướng dẫn kỹ năng, phương pháp phát triển kinh tế, xây dựng gia đình hạnh phúc, nuôi con tốt; giải quyết các bất hòa trong gia đình và cộng đồng, ngăn chặn hành vi bạo lực, thiếu văn hoá, nhất là với người già, phụ nữ và trẻ em; trang bị các kỹ năng ứng xử tiến bộ, lành mạnh cho các thành viên trong gia đình; phát hiện và động viên các gia đình kiểu mẫu và phê phán các gia đình thiếu trách nhiệm đối với các thành viên trong gia đình và xã hội. Gia đình cần phối hợp với nhà trường và các ngành, đoàn thể để giáo dục trẻ em. Nhất là đối với những trường hợp cá biệt; chú trọng giáo dục cho trẻ em tình yêu gia đình, quê hương, đất nước, những giá trị văn hóa, đạo đức, truyền thống cách mạng của dân tộc và mỗi địa phương. Biên tập, xây dựng tài liệu tuyên truyền ngắn gọn, dễ hiểu, phù hợp với phong tục tập quán tốt đẹp của từng địa phương. Đồng thời phổ biến các tài liệu về luật pháp, chính sách có liên quan đến gia đình cho cơ sở và gia đình.

Bà Trần Thị Mỹ Hạnh - Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch phát biểu tại Lễ phát động hưởng ứng Tháng hành động quốc gia về phòng, chống bạo lực gia đình và kỷ niệm Ngày Gia đình Việt Nam 28/6

Hưởng ứng ngày Gia đình Việt Nam năm nay, vào tối 14/6/2025, tại Phố đi bộ Hồ Tùng Mậu, TP. Vinh, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Nghệ An đã tổ chức Lễ phát động hưởng ứng Tháng hành động quốc gia về phòng, chống bạo lực gia đình và kỷ niệm Ngày Gia đình Việt Nam 28/6 với chủ đề: “Chấm dứt bạo lực, vun đắp yêu thương”. Phát biểu tại buổi lễ, Bà Trần Thị Mỹ Hạnh - Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch nhấn mạnh: Gia đình là nền tảng của xã hội, là nơi hình thành nhân cách, đạo đức, yêu thương và bao dung. Trong bối cảnh xã hội hiện đại với nhiều áp lực và biến động, tình trạng bạo lực gia đình vẫn còn diễn biến âm thầm, gây tổn thương nghiêm trọng đến phụ nữ, trẻ em và người cao tuổi. Việc tổ chức Tháng hành động không chỉ nhằm lên tiếng chống lại các hành vi bạo lực mà còn khơi dậy sự quan tâm, hành động từ mỗi người để vun đắp những giá trị gia đình tốt đẹp.

 “Đường ra đi có muôn ngàn nẻo, lối trở về chỉ có một quê hương”. Quê hương và gia đình luôn là “cõi thiêng” với mỗi con người. Để tiếp tục phát triển gia đình Viêt Nam theo hướng hiện đại, hội nhập nhưng vẫn giữ gìn bản sắc văn hóa của dân tộc, mỗi địa phương, thôn xóm hãy tổ chức tôn vinh, ghi nhận những đóng góp và cống hiến của mỗi gia đình; thúc đẩy phong trào xây dựng gia đình văn hóa, gia đình học tập; vận động Nhân dân thực hiện nếp sống văn minh, kế thừa những giá trị truyền thống tốt đẹp của gia đình; tuyên truyền các gia đình thực hiện tốt Luật Bình đẳng giới, Luật phòng, chống bạo lực gia đình góp phần vào mục tiêu xây dựng NTM tại địa phương, xa hơn là xây đất nước phồn vinh, hạnh phúc.  

                                                                                                            TĐH